Η Νέα Γεωπολιτική Εποχή της Κύπρου μετά την υπογραφή ΑΟΖ με τον Λίβανο

Μετά από 18 χρόνια στασιμότητας και διπλωματικών εμπλοκών, και αφού πρόσφατα προηγήθηκαν έντονες διαβουλεύσεις του ΥΠΕΞ και άλλων φορέων της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις αντίστοιχες Λιβανικές Αρχές, ολοκληρώθηκε επιτέλους η οριοθέτηση της μεταξύ τους Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, με επίσημη υπογραφή από τον ΠτΔ Κο Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Πρόεδρο του Λιβάνου Κο Αούν. Πρόκειται για μια εξέλιξη ιστορικής σημασίας, όχι μόνο για τις διμερείς σχέσεις, αλλά κυρίως για την αρχιτεκτονική ασφάλειας και ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η συμφωνία δημιουργεί ένα νέο γεωπολιτικό περιβάλλον και περιορίζει δραστικά τα περιθώρια της Τουρκίας να προβάλλει παράλογες και παράνομες αξιώσεις στο πλαίσιο της “Γαλάζιας Πατρίδας”, ακυρώνοντας στην πράξη τμήμα της στρατηγικής της.
Πώς αναμένεται να αντιδράσει η Τουρκία.
Η Άγκυρα δεν πρόκειται να μείνει αδρανής. Θα επιχειρήσει, όπως πάντα, να ανακτήσει πολιτικό ή διπλωματικό έδαφος με εκφοβισμό για χρήση πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος μέσα από προβλεπτές, αλλά και πιο ύπουλες τακτικές όπως παρακάτω:
- Κλιμάκωση ρητορικής και “νομικής προπαγάνδας” από Τούρκους Αξιωματούχους με δηλώσεις περί «μηδενικής ισχύος» της συμφωνίας, επίκληση δικαιοδοσιών του ψευδοκράτους και αναπαραγωγή του γνωστού αφηγήματος ότι μεγάλο τμήμα της Ανατολικής Μεσογείου είναι “τουρκική λίμνη” με στόχο την αμφισβήτηση της Συμφωνίας από τον διεθνή παράγοντα.
- Επαναφορά στα διεθνή ΜΜΕ του Τουρκολιβυκού Μνημονίου και της ισχύος του. Η Άγκυρα θα επιχειρήσει να παρουσιάσει το παράνομο Μνημόνιο με τη Λιβύη ως «πρότυπο» και ως αντίβαρο στην υπογραφή τη συμφωνίας μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου.
- Πίεση προς τον Λίβανο με παρεμβάσεις και έντονα μηνύματα και απειλές με διπλωματικά και παρασκηνιακά μέσα, με το τουρκικό αφήγημα ότι η συμφωνία με την Κύπρο δήθεν παρακάμπτει «δικαιώματα» άλλων κρατών με στόχο να αδρανοποιήσει την πρακτική εφαρμογή της συμφωνίας.
- Στόχευση της Συρίας για Συμφωνία ΑΟΖ με την Τουρκία ως ισοδύναμου τετελεσμένου και νέου “εργαλείου” επίτευξης του στόχου της αποκοπής των θαλασσίων οδών από Μέση Ανατολή προς Ευρώπη μέσω Συρίας. Αυτό είναι ίσως το πιο επικίνδυνο σενάριο. Παρά τον πόλεμο στη Συρία και τις βαθιές ρωσο-ιρανικές επιρροές, η Τουρκία έχει αποδείξει ότι γνωρίζει να εργαλειοποιεί αποδυναμωμένα κράτη. Αναμένεται να εντείνει τις προσπαθειες της για να προωθήσει τουρκο-συριακή συμφωνία για θαλάσσιες ζώνες, στη λογική του τουρκολιβυκού μνημονίου. Με υποσχέσεις για οικονομική ανάσα του νέου Συριακού καθεστώτος και επιπλέον να χρησιμοποιήσει τη βόρεια Συρία, όπου έχει στρατιωτική παρουσί, ως μοχλό πίεσης για να εμφανίσει ότι έχει «επιρροή» και στον Θαλάσσιο Χώρο μεταξύ Κύπρου και Συρίας.
Φυσικά οι προσπάθειες της δεν μπορούν να τεκμηριωθούν με βάση το Δίκαιο της θάλασσας αλλά η Τουρκία δεν επιδιώκει νομιμότητα αλλά την καταρχήν αμφισβήτηση και αδρανοποίηση των Συμφωνιών με βάση την στρατιωτική της ισχύ και την επιρροή της προς αδύνατα κράτη.
Με την επικύρωση της Συμφωνίας Κύπρου – Λιβάνου, η Κυπριακή Δημοκρατία “σπάει” τον τουρκικό σχεδιασμό. Η Κυπριακή Δημοκρατία, με τις συμφωνίες και οριοθετήσεις με Αίγυπτο, Λίβανο και Ισραήλ, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, αποδομεί τη “Γαλάζια Πατρίδα.” Η Δύση και οι ΗΠΑ αποδέχονται και επικροτούν τη συμφωνία ως βήμα σταθερότητας, και ο Ισραήλ χαίρεται περισσότερο από όλους, γιατί βλέπει στο μέλλον μια θετική εξέλιξη στην ενεργειακή εξίσωση και ασφαλή θαλάσσια οδό από το Ισραήλ και την Αν. Μεσόγειο προς την Ευρώπη και το αντίθετο. Ακόμη και οι εταιρείες ενέργειας θα αισθανθούν μεγαλύτερη ασφάλεια για επενδύσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ήρθε επιτέλους η ώρα για Συμφωνία Ελλάδας–Κύπρου;
Η απάντηση είναι ΝΑΙ και μάλιστα, τώρα είναι η καλύτερη στιγμή των τελευταίων 20 ετών για τους παρακάτω λόγους:
- Η Τουρκία βρίσκεται σε στρατηγική αποδόμηση των στόχων της μετά τις εξελίξεις στο Ιράν, Γάζα, Λίβανο, Συρία.
- Οι συμφωνίες ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας με Ισραήλ, Αίγυπτο, Λίβανο με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας, ενισχύει νομικά την Συμφωνία Θαλασσίων Ζωνών Κύπρου και Ελλάδας.
- Μια συμφωνία Κύπρου–Ελλάδας θα λειτουργήσει ως οριστικό τείχος απέναντι στις παράνομες διεκδικήσεις της Άγκυρας και θα ακυρώσει νομικά και πρακτικά την «Γαλάζια Πατρίδα» στο σύνολο της .
- Θα προσδώσει στρατηγική ενοποίηση του γεωπολιτικού χώρου του Ελληνισμού, κάτι που εκκρεμεί από το 1982 μετά την εφαρμογή της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσς.
Οι αμφιβολίες που υπήρχαν στο παρελθόν όταν η Ελλάδα ανησυχούσε ότι μια τέτοια συμφωνία θα προκαλούσε ένταση πρέπει να παραμεριστούν. Οι ισορροπίες έχουν αλλάξει. Η Τουρκία χάνει την όποια επιρροή με το μνημόνιο με την Λιβύη γιατί η διεθνής κοινότητα έχει κατανοήσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Η Ανατολική Μεσόγειος απαιτεί σταθερότητα και ασφάλεια και η Τουρκία δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές τις απαιτήσεις σε αντίθεση με την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα.
Συμπεράσματα – Προτάσεις:
Η Κυπριακή Δημοκρατία κατοχυρώνει τα δικαιώματα της στον θαλάσσιο χώρο της και η υπογραφή της συμφωνίας με τον Λίβανο είναι γεωπολιτική νίκη που σηματοδοτεί:
- Την αποδυνάμωση της τουρκικής στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας».
- Την ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας στην περιοχή με αναντικατάστατο και απαραίτητο «παίκτη» την Κυπριακή Δημοκρατία.
- Ενισχύει την προπάθεια για την τελευταία ουσιαστική αλλά και συμβολική οριοθέτηση Ελλάδας – Κυπριακής Δημοκρατίας το συντομότερο δυνατό. Εάν η Ελλάδα για διάφορους λόγους δεν μπορεί να προχωρήσει σε συμφωνία με την Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί τουλάχιστον να προβεί σε μονομερή ανακήρυξη της ΑΟΖ της Ανατολικά με την μέθοδο της Μέσης γραμμής και κατάθεση των συντεταγμένων στον ΟΗΕ όπως έπραξε και η Κυπριακή Δημοκρατία από το έτος 2019.(βλέπε χάρτη). Με αυτό τον τρόπο «θα συναντηθούν» οι ΑΟΖ των 2 κρατών. Έστω και χωρίς συμφωνία μεταξύ τους, Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία θα εχουν δηλωμένη την ΑΟΖ τους στον ΟΗΕ με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας.
ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ ΑΟΖ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΒΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΟΠΩΣ ΚΑΤΑΤΕΘΗΚΑΝ ΣΤΟΝ ΟΗΕ ΤΟ 2019:
Η περίοδος που διανύουμε είναι ώριμη, η Τουρκία πιέζεται και η Ανατολική Μεσόγειος αλλάζει με την πλάστιγγα να γέρνει προς τα Συμφέροντα Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας.
Εν κατακλείδι αυτή η περίοδος είναι πολύ ευνοϊκή για την Κυπριακή Δημοκρατία και την Ελλάδα και έχουν την ευκαιρία, επιτέλους, να παίζουν στην διεθνή διπλωματική σκακιέρα επιθετικά και όχι άμυνα οπισθοφυλακής…