Η μάχη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: Πώς διασφάλισε τα Ενιαία Πρότυπα Ευημερίας για σκύλους και γάτες στην ΕΕ

Η αγορά των ζώων συντροφιάς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αξίας δισεκατομμυρίων, λειτούργησε για χρόνια υπό την απουσία ενιαίων και δεσμευτικών κανόνων, με αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη δράση του παράνομου διασυνοριακού εμπορίου και την ύπαρξη χιλιάδων «εργοστασίων κουταβιών» (puppy mills) που λειτουργούσαν σε απαράδεκτες συνθήκες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ), λειτουργώντας ως η φωνή των Ευρωπαίων πολιτών και ο θεσμικός πρωταγωνιστής, υπήρξε ο αποφασιστικός καταλύτης για τη μεταρρύθμιση αυτής της κατάστασης.
Η δράση του ΕΚ αναπτύχθηκε σε δύο κρίσιμες φάσεις: την πολιτική εντολή του 2020 και την ενίσχυση της νομοθεσίας το 2025, με αποκορύφωμα την έγκριση της διαπραγματευτικής του θέσης επί του Κανονισμού COM/2023/0769.
ΜΕΡΟΣ Α: Η Πολιτική Βούληση και η Εντολή για Δράση (2020-2023)
Η ανάγκη για ενιαία ευρωπαϊκή δράση ήταν επιτακτική. Οι εθνικοί κανόνες ήταν διάσπαρτοι και άνισοι, επιτρέποντας στους παράνομους εμπόρους να εκμεταλλεύονται τα νομικά κενά μεταξύ των κρατών μελών, ενώ οι συνθήκες στα μαζικά εκτροφεία αποτελούσαν μια διαρκή πηγή πόνου για τα ζώα και κινδύνου για τη δημόσια υγεία.
1. Το Ψήφισμα Ορόσημο του 2020: Το Πλαίσιο της Μεταρρύθμισης
Η πρώτη και καθοριστική δράση του ΕΚ υπήρξε η υιοθέτηση ενός μη νομοθετικού, αλλά πολιτικά ισχυρού, Ψηφίσματος στις 12 Φεβρουαρίου 2020 σχετικά με το παράνομο εμπόριο ζώων συντροφιάς (2019/2814(RSP)). Το ψήφισμα αυτό, με την υποστήριξη όλων των μεγάλων πολιτικών ομάδων, έθεσε τον άξονα για ό,τι ακολούθησε.
Τα Κεντρικά Αιτήματα του ΕΚ, όπως αποτυπώθηκαν στα κείμενα:
- Υποχρεωτική Ενιαία Ταυτοποίηση: Αίτημα για τη θέσπιση υποχρεωτικής σήμανσης (microchip) και καταγραφής όλων των σκύλων και των γατών που διακινούνται εμπορικά σε εθνικά μητρώα. Το ΕΚ αναγνώρισε την αδυναμία εντοπισμού της προέλευσης των ζώων ως το βασικό εμπόδιο στην πάταξη του εγκλήματος.
- Ευρωπαϊκή Διασύνδεση Μητρώων: Κλήση για τη δημιουργία μιας διαλειτουργικής ευρωπαϊκής πλατφόρμας για τα εθνικά μητρώα ζώων συντροφιάς, ώστε οι αρμόδιες αρχές να μπορούν άμεσα να ελέγχουν την προέλευση του ζώου, κλείνοντας τη δυνατότητα της νομιμοποίησης παράνομα εκτραφέντων ζώων.
- Ρύθμιση των Διαδικτυακών Πωλήσεων: Το Κοινοβούλιο επισήμανε ότι το 60% των αγορών ζώων συντροφιάς στην ΕΕ γίνεται διαδικτυακά. Ζήτησε αυστηρούς κανόνες για την επαλήθευση της ταυτότητας του πωλητή και της νόμιμης καταχώρισης του ζώου σε κάθε διαδικτυακή αγγελία, ώστε να τερματιστεί η ανωνυμία.
- Κτηνίατροι και Κυρώσεις: Το ψήφισμα τόνισε την ανάγκη για αυστηρότερες κυρώσεις για όσους εμπλέκονται στο παράνομο εμπόριο και ζήτησε έλεγχο των κτηνιάτρων που ενδέχεται να εκδίδουν πλαστά διαβατήρια.
Το ψήφισμα αυτό ήταν η πολιτική απάντηση στις πιέσεις των φιλοζωικών οργανώσεων και των πολιτών, υποχρεώνοντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει το ζήτημα της ευημερίας των ζώων συντροφιάς στη στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» (Farm to Fork Strategy) και να καταθέσει νομοθετική πρόταση.
2. Η Νομοθετική Πρόταση της Επιτροπής (2023)
Η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στην πίεση του ΕΚ καταθέτοντας τον Κανονισμό (COM/2023/0769) για την ευημερία και την ιχνηλασιμότητα των σκύλων και των γατών στα τέλη του 2023. Η επιλογή του Κανονισμού (που έχει άμεση εφαρμογή στα κράτη μέλη) υπογράμμισε τη σοβαρότητα της πρόθεσης για ενιαίους κανόνες, αν και η πρόταση κρίθηκε επιφυλακτική σε ορισμένα σημεία.
ΜΕΡΟΣ Β: Η Εντατική Νομοθετική Δράση του ΕΚ (2024-2025)
Η κατάθεση της πρότασης δεν σήμανε το τέλος, αλλά την αρχή της πιο έντονης δράσης του Κοινοβουλίου. Οι ευρωβουλευτές, λειτουργώντας ως συννομοθέτες, ανέλαβαν να ενισχύσουν την πρόταση και να κλείσουν τα νομικά «παραθυράκια» που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν οι κακοί εκτροφείς, κυρίως μέσω των εργασιών της Επιτροπής Περιβάλλοντος (ENVI) και της Επιτροπής Γεωργίας (AGRI).
1. Επεξεργασία στις Επιτροπές και Συναίνεση
Η συνεργασία μεταξύ των πολιτικών ομάδων (EPP, S&D, Renew, Green) ήταν έντονη, με στόχο την υιοθέτηση μιας ενοποιημένης και ισχυρής διαπραγματευτικής θέσης. Οι ευρωβουλευτές πρότειναν εκατοντάδες τροπολογίες που στόχευαν στην καθολική εφαρμογή των κανόνων και στην αύξηση των προτύπων ευζωίας πέρα από τα ελάχιστα.
2. Η Αποφασιστική Νίκη: Η Διαπραγματευτική Θέση του Ιουνίου 2025
Η κορύφωση της κοινοβουλευτικής δράσης ήρθε στις 19 Ιουνίου 2025, όταν η Ολομέλεια του ΕΚ ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία (457 ψήφους υπέρ) τη διαπραγματευτική του θέση. Αυτή η θέση αποτελεί τη σκληρή γραμμή του Κοινοβουλίου στον επερχόμενο τριμερή διάλογο (trilogues).
Οι Τρεις Άξονες της Θέσης του ΕΚ:
Άξονας Ι: Καθολική Ιχνηλασιμότητα και Καταπολέμηση της Εγκατάλειψης
- Υποχρεωτικό Microchip για Όλα τα Ζώα: Το Κοινοβούλιο επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής, ζητώντας την υποχρεωτική τοποθέτηση microchip και καταχώριση όλων των σκύλων και των γατών που διατηρούνται στην ΕΕ, ανεξαρτήτως του αν διατίθενται στο εμπόριο. Όπως τονίστηκε από τους εκπροσώπους των ομάδων, αυτό το μέτρο είναι κρίσιμο για την αντιμετώπιση των δεκάδων εκατομμυρίων αδέσποτων ζώων και για την ενίσχυση της ευθύνης των ιδιοκτητών.
- Ενιαίο Ευρετήριο ΕΕ: Απαιτήθηκε η άμεση δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ευρετηρίου από την Επιτροπή, το οποίο θα συλλέγει και θα συνδέει τα δεδομένα από όλες τις εθνικές βάσεις δεδομένων. Αυτό καθιστά δυνατή την άμεση ιχνηλασιμότητα της προέλευσης του ζώου σε όλη την Εσωτερική Αγορά, καθιστώντας τον παράνομο έμπορο ευάλωτο.
- Ψηφιακό Διαβατήριο: Ζητήθηκε η δυνατότητα επιλογής ενός ψηφιακού διαβατηρίου για ζώα συντροφιάς, ενισχύοντας την ασφάλεια και την ευκολία κατά τις διασυνοριακές μετακινήσεις.
Άξονας ΙΙ: Ριζοσπαστικοί Περιορισμοί στην Πώληση και Ευζωία
- Απαγόρευση Πώλησης σε Pet Shops: Αυτή η τροπολογία ήταν η πιο ριζοσπαστική. Το ΕΚ ζήτησε την απαγόρευση της διατήρησης ή πώλησης σκύλων και γατών σε καταστήματα ζώων συντροφιάς. Το σκεπτικό πίσω από αυτή τη θέση ήταν ότι η πώληση σε καταστήματα ενισχύει την αλυσίδα του παράνομου εμπορίου και αποτρέπει τον αγοραστή από το να ελέγξει τις συνθήκες εκτροφής του ζώου.
- Απαγόρευση Βασανιστικής Αναπαραγωγής (Harmful Breeding): Το Κοινοβούλιο απαίτησε αυστηρότερους κανόνες για την προστασία των ζώων από πρακτικές που προκαλούν πόνο και ασθένειες:
- Την ρητή απαγόρευση της ενδογαμικής αναπαραγωγής (breeding between close relatives).
- Την απαγόρευση της εκτροφής ζώων με υπερβολικά σωματικά χαρακτηριστικά (π.χ. ακραίες βραχυκεφαλικές φυλές) που οδηγούν σε χρόνιο πόνο, αναπνευστική δυσχέρεια ή άλλες σοβαρές παθήσεις, απαιτώντας τον καθορισμό επιστημονικών ορίων.
- Τη θέσπιση αυστηρών κυρώσεων και την απαγόρευση συμμετοχής ακρωτηριασμένων ζώων σε διαγωνισμούς.
- Απαγόρευση Χρήσης Καταχρηστικών Εργαλείων: Ζητήθηκε η απαγόρευση της χρήσης περιλαιμίου με καρφιά και περιλαιμίου-πνίχτη χωρίς μηχανισμό ασφαλείας στην εκπαίδευση, με έμφαση στην ενίσχυση των θετικών μεθόδων εκπαίδευσης.
- Υποχρεωτική Κατάρτιση: Το ΕΚ πίεσε για την θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων κατάρτισης για όλο το προσωπικό που εργάζεται σε εκτροφεία, καταφύγια και κέντρα πώλησης.
Άξονας ΙΙΙ: Έλεγχος των Διαδικτυακών Πωλήσεων και Εισαγωγών
- Επαλήθευση Online Αγγελιών: Το ΕΚ ζήτησε τη θέσπιση δωρεάν ευρωπαϊκού συστήματος επαλήθευσης της ταυτοποίησης, ώστε οι πλατφόρμες να ελέγχουν υποχρεωτικά τον αριθμό καταχώρισης του ζώου και του πωλητή πριν επιτρέψουν τη δημοσίευση αγγελίας, καταπολεμώντας έτσι το διαδικτυακό παράνομο εμπόριο.
- Ενισχυμένος Έλεγχος Εισαγωγών: Για να κλείσει το «παράθυρο» του παράνομου εμπορίου από τρίτες χώρες, το ΕΚ ζήτησε την υποχρεωτική προ-καταχώριση του ζώου στην εθνική βάση δεδομένων τουλάχιστον πέντε εργάσιμες ημέρες πριν την άφιξη στην ΕΕ, ακόμη και αν δηλώνεται ως μη εμπορική μετακίνηση, επιβάλλοντας de facto καθεστώς ελέγχου σε όλες τις εισαγωγές.
ΜΕΡΟΣ Γ: Πολιτική Υποστήριξη και Προοπτικές
Η ευρεία υποστήριξη που έλαβε η θέση του ΕΚ δείχνει τη θεσμική δέσμευση απέναντι στην ευημερία των ζώων, ενώ οι δηλώσεις των ευρωβουλευτών τονίζουν τον ρόλο του Κοινοβουλίου ως εγγυητή της ηθικής στην ΕΕ.
1. Δηλώσεις Ευρωβουλευτών και Πολιτική Συναίνεση
- Ομάδα S&D (Σοσιαλιστές & Δημοκράτες): Η ομάδα S&D υπήρξε μία από τις πιο πιεστικές δυνάμεις για την καθολική σήμανση. Όπως δήλωσε ο εκπρόσωπός τους στην αρμόδια επιτροπή, η καθολική σήμανση είναι «ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση όχι μόνο του παράνομου εμπορίου, αλλά και της εγκατάλειψης», αναδεικνύοντας τον κοινωνικό και ηθικό αντίκτυπο της νομοθεσίας.
- Γενική Συναίνεση: Τα ρεπορτάζ μετά την ψήφιση του Ιουνίου 2025 υπογραμμίζουν ότι υπήρξε συμφωνία μεταξύ των μεγάλων ομάδων (EPP, S&D, Renew, Green) στο ότι η ευημερία των ζώων πρέπει να υπερισχύει των επιχειρηματικών συμφερόντων. Η θέση του ΕΚ ήταν ενιαία: ο Κανονισμός πρέπει να είναι αποτελεσματικός και δεσμευτικός.
2. Ο Τριμερής Διάλογος (Trilogues)
Με την έγκριση της θέσης του, το ΕΚ εισέρχεται στην τελική και κρίσιμη φάση των διαπραγματεύσεων (Trilogues) με το Συμβούλιο (κράτη μέλη) και την Επιτροπή.
Η πρόκληση για τους ευρωβουλευτές είναι να διατηρήσουν τις πιο φιλόδοξες τροπολογίες τους, όπως η απαγόρευση πώλησης σε pet shops και η καθολική σήμανση, οι οποίες ενδέχεται να συναντήσουν αντίσταση από ορισμένα κράτη μέλη λόγω ανησυχίας για το κόστος εφαρμογής ή τις αντιδράσεις εθνικών επαγγελματικών λόμπι. Η τελική έγκριση του Κανονισμού αναμένεται έως το 2027, σηματοδοτώντας μια ιστορική αλλαγή για την ευζωία.
Πηγές Πληροφοριών (Links)
- Αυστηρότεροι κανόνες από το ΕΚ για διαβίωση και ιχνηλασιμότητα σκύλων και γατών (Ανακοίνωση Τύπου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, 19.06.2025): https://www.europarl.europa.eu/news/el/press-room/20250616IPR28963/austiroteroi-kanones-apo-to-ek-gia-diaviosi-kai-ichnilasimotita-skulon-kai-gaton
- Το μελλοντικό σας κουτάβι ή γατάκι: πώς θέλει η ΕΕ να ρυθμίσει το εμπόριο κατοικίδιων ζώων (Θέματα Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, 03.07.2025): https://www.europarl.europa.eu/topics/el/article/20250618STO29003/pos-thelei-i-ee-na-ruthmisei-to-emporio-katoikidion-zoon
- Τροπολογίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 19ης Ιουνίου 2025 (Κείμενα που εγκρίθηκαν – Πέμπτη 19 Ιουνίου 2025): https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-10-2025-06-19_EL.html
- Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 12ης Φεβρουαρίου 2020 σχετικά με το παράνομο εμπόριο ζώων συντροφιάς (2019/2814(RSP)): (Αναφορά σε αποσπάσματα/πληροφορίες του ψηφίσματος σε σχετικά άρθρα) https://www.skai.gr/news/environment/i-eyropi-desmeyetai-gia-ton-termatismo-tou-paranomou-emporiou-zoon-syntrofias (πληροφορίες σχετικά με το Ψήφισμα του 2020)