Η Κύπρος θα γίνει Κάιρο και το φθινόπωρο θα αφανιστεί: Δύο επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα – Πόσο ανεβαίνει κάθε χρόνο η θερμοκρασία

Δυσοίωνα περιγράφονται τα ερχόμενα χρόνια για την Κύπρο, καθώς ο φετινός καλοκαιρινός Νοέμβριος αποτελεί μια ένδειξη και τον αφανισμό του φθινοπώρου όπως το γνωρίζαμε. Η αύξηση της θερμοκρασίας είναι γεγονός, ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Από τις αρχές του φετινού έτους έως τον Νοέμβριο, το 67% των ημερών, δηλαδή, οι 219 από τις 328, ήταν θερμότερες του κανονικού. Η ανάγκη για κλιματισμό τείνει να υπερτριπλασιαστεί στα επόμενα χρόνια, με αύξηση 153%. Η Κύπρος, εκτιμάται, ότι θα μετατραπεί σε Κάιρο. Παράλληλα, η βροχή είναι λιγοστή και αναμένεται ότι θα σημειώνεται με σπανιότερα επεισόδια μεγαλύτερης έντασης και καταστροφής. Πέρσι έπεσαν 1,3 δισ. τόνοι λιγότερο νερού βροχής σε σχέση με τα κανονικά της τριακονταετίας, ενώ αναμένεται μείωση της βροχόπτωσης έως και 20% σε σύγκριση με τις αρχές του 20ού αιώνα.
«Συχνά, αναφερόμαστε στο ότι έχουν αλλάξει οι εποχές, που αυτό εν μέρει είναι σωστό», μας αναφέρει ο καθηγητής στο Κέντρο Έρευνας Κλίματος και Ατμόσφαιρας (CARE-C) του Ινστιτούτου Κύπρου, δρ. Πάνος Χατζηνικολάου. Στην πραγματικότητα, επισημαίνει, αυτό που άλλαξε είναι πως κάποιοι μήνες θερμαίνονται παραπάνω και είναι πλέον πιο ζεστοί.
Η Κύπρος, αναφέρει, υπερθερμαίνεται κατά 0,4 με 0,6 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία από το 1981, ενώ οι φθινοπωρινές βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί κατά 5 έως 10 χιλιοστά ανά δεκαετία. «Το 2025, ο σταθμός Αθαλάσσας στη Λευκωσία κατέγραψε 219 από τις 328 ημέρες (67%) πάνω από τον μακροχρόνιο μέσο όρο».
Όσον αφορά τον φετινό Νοέμβριο (σ.σ. έως τις 25 του μήνα), ο δρ. Χατζηνικολάου σημείωσε πως δεν είχε δει κάτι παρόμοιο τα τελευταία 43 χρόνια όπου γίνονται μετρήσεις στον σταθμό Αθαλάσσας, καθώς παρουσιάζει ακραίες αποκλίσεις, οι οποίες φτάνουν έως και του 8 βαθμούς Κελσίου πάνω από το κανονικό. Καθιστούν, μάλιστα, τον Νοέμβριο μαζί με τον Μάρτιο, ως τους μήνες με τη μεγαλύτερη θέρμανση την περίοδο 2001- 2024 σε σχέση με το 1983-2000 (περίπου +2 βαθμοί Κελσίου)».
«Από τον φετινό Νοέμβριο παίρνουμε και μία γεύση πιο νωρίς από αυτά που περιμέναμε να συμβεί μετά τα μέσα προς τα τέλη του αιώνα. Να βιώνουμε δηλαδή τον Νοέμβριο σαν Σεπτέμβριο», είπε και πρόσθεσε πως αλλάζει και η μεταβλητότητα. «Καταγράφονται με ευκολία ακραίες τιμές και προς τα πάνω και προς τα κάτω. Θα έχουμε περισσότερα σκαμπανεβάσματα», υπογράμμισε.
Ο δρ. Χατζηνικολάου, αναφέρει ακόμη, πως η παρατεταμένη ανομβρία που προηγήθηκε όλους αυτούς τους μήνες δεν αποκλείεται να συνέβαλε στις υψηλές θερμοκρασίες του Νοεμβρίου. «Όταν υπάρχει υγρασία στο έδαφος, αυτή εξατμίζεται. Η εξάτμιση συνοδεύεται με ψύξη της ατμόσφαιρας», εξήγησε, μεταξύ άλλων.
Οι προβλέψεις για το μέλλον: Τι θα γίνει με τη θερμοκρασία;
Η αύξηση της θερμοκρασίας καθώς και άλλες προκλήσεις αναδεικνύονται και στη μελέτη του Ινστιτούτου Κύπρου «Κλιματική αλλαγή και ακραία φαινόμενα στο μεσογειακό νησί της Κύπρου: Από τις ιστορικές τάσεις στις μελλοντικές προβλέψεις», η οποία εκπονήθηκε το 2011 και επικαιροποιήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2024-2025.
Μεταξύ άλλων, αναμένεται:
- Αύξηση στις λεγόμενες καλοκαιρινές μέρες, δηλαδή, εκείνες που θα ξεπερνούν σε θερμοκρασία τους 35 βαθμούς.
- Ελάττωση της βροχόπτωσης έως και 20% μέχρι τα μέσα ως τα τέλη του αιώνα σε σύγκριση με τις αρχές του.
- Μείωση της βροχής σε ποσότητα και περιστατικά, τα όποια περιστατικά, αν και πιο σπάνια, θα είναι πιο έντονα.
- Αύξηση στην ανάγκη ψύξης από κλιματισμό –δείκτης CDD (Cooling Degree Days)– έως και 153% μέχρι το τέλος του αιώνα. «Δηλαδή, θα υπερδιπλασιαστεί, αυξανόμενη από 442 σε 1.116 βαθμοημέρες, ενώ οι ανάγκες θέρμανσης μειώνονται στο μισό».
Το οικονομικό κόστος και οι συνέπειες στην υγεία
Η αύξηση της θερμοκρασίας επιφέρει επιπτώσεις σε διάφορους τομείς, όπως η υγεία και η οικονομία, επισημαίνει ο κ. Χατζηνικολάου.
Μεταξύ άλλων, η αύξηση της θερμοκρασίας σημαίνει θερμική καταπόνηση «heat stress» για τους πολίτες, όπως και αύξηση των θανάτων. Ορατές συνέπειες αναμένονται και στο φυτικό και ζωικό βασίλειο, με πιθανές εξαφανίσεις ενδημικών ειδών. «Βεβαίως, όλοι τομείς μεταφράζονται σε χρήμα στο τέλος».
«Ως Κύπρος, αυτό που μπορούν να κάνουν οι αρμόδιοι, είναι αμυντικές ενέργειες». Επί παραδείγματι, ανέφερε, να βελτιωθούν τα μοντέλα έγκαιρης προειδοποίησης και να γίνουν δράσεις ανά τομέα. «Ας πούμε, για την ξηρασία να διαθέτουμε έξυπνες τεχνολογίες που να προειδοποιούν τους γεωργούς για τη μείωση της υγρασίας. Άρα, θέλουμε έγκαιρή προειδοποίηση και προετοιμασία. Η προσαρμογή είναι πάρα πολύ σημαντική», κατέληξε.
Κλεάνθης Νικολαΐδης: Θα γίνουμε Κάιρο
Κατά 1,3 δισ. τόνους λιγότερο ήταν πέρσι το νερό της βροχής σε σύγκριση με την 30κονταετία
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι σοβαρές για την Κύπρο, με το μέλλον της να διαγράφεται δυσοίωνο, αναφέρει ο πρώην διευθυντής του Τμήματος Μετεωρολογίας, Κλεάνθης Νικολαΐδης. Η χώρα μας, είπε, γύρω στα μισά του αιώνα (περίπου το 2055) θα έχει το κλίμα του Καΐρου. «Δηλαδή, πολύ συχνά 40άρια, τα οποία θα επεκταθούν και πέραν Ιουλίου και Αυγούστου»
«Τι παρατηρούμε σήμερα; Ότι οι θερμοκρασίες μας είναι 1,5 με 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις θερμοκρασίες αναφοράς. Οι χειμώνες μας γίνονται πιο θερμοί σε όλη την Κύπρο και η βροχή λιγοστεύει», αναφέρει.
«Την περίοδο 1941-1970, η μέση αθροιστική βροχή για την Κύπρο ήταν περίπου 533 χιλιοστά. Η παρούσα τριακονταετία (1991 – 2020) έχει περίπου 450 χιλιοστά. Έχουμε διαφορά προς τα κάτω περίπου 80 χιλιοστά. Αυτά τα νούμερα έχουν τεράστια σημασία, καθώς 1 χιλιοστό βροχής σε όλη την Κύπρο ισοδυναμεί με 9,5 εκατομμύρια τόνους νερό. Χάνουμε τόνους νερού και αυτό φαίνεται και από τον υπολογισμό 80 Χ 9,5 εκατ. που ισούται με σχεδόν 1 δισ. τόνους νερού».
Πέρσι, είχαμε μόνο 313 χιλιοστά βροχής σε όλη την Κύπρο, επισήμανε. Είχαμε, δηλαδή, 137 χιλιοστά λιγότερη βροχή σε σύγκριση με την τελευταία τριακονταετία, δηλαδή 1,3 δισ. τόνους νερού λιγότερο.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Κύπρο, πέρα από την ποσότητα της βροχής διακρίνονται και στην έντασή της. «Αντί να έχουμε ήπιες βροχές, έχουμε ακραίες βροχές με πολύ μεγάλο όγκο νερού, πολύ τοπικά χαρακτηριστικά σε μικρό χρονικό διάστημα». Εξάλλου, υπογράμμισε, «δεν έχουμε πλέον πρωτοβρόχια. Δηλαδή να βρέξει σε όλη την Κύπρο ελαφρές βροχές για μια – δυο μέρες». Αντιθέτως, επισημαίνει, στις 21 Νοεμβρίου ο υδράργυρος εκτινάχθηκε στους 30 βαθμούς, σχεδόν 10 μονάδες πάνω από τα κανονικά.
Αυτές οι παράλογες συμπεριφορές του καιρού, σημειώνει ο κ. Νικολαΐδης, επηρεάζουν τη φύση, η οποία θα έπρεπε –με την πτώση των θερμοκρασιών– να μπει σε χειμερία νάρκη. «Προ ημερών, έγραφε ο “Φ” πως βρήκαν μια οχιά σε μονοπάτι. Οι μουριές (μάλιστα, σε πολύ μεγάλο υψόμετρο) δεν έχουν ρίξει τα φύλλα τους. Οι τριανταφυλλιές συνεχίζουν την ανθοφορία».
Η μόνη λύση που διακρίνει ο κ. Νικολαΐδης για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες και να εμπλουτιστεί ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας, να γεμίσουν τα φράγματα, να ποτιστούν οι καλλιέργειες και τα δάση και να γλιτώσουμε από το ακριβό νερό των αφαλατώσεων, είναι ενίσχυση της βροχής με τεχνητά μέσα, δηλαδή η σπορά νεφών.