Η Κύπρος αναζητεί ηγέτη - Πρόεδρο

Zοφερό πολιτικό σκηνικό διαγράφεται στην Κύπρο καθώς κλείνει σιγά - σιγά το 2025 και η χώρα εισέρχεται σε μακρά εκλογική περίοδο: τον Μάιο θα γίνουν οι βουλευτικές και ενάμιση χρόνο μετά, το 2028, οι προεδρικές εκλογές. Ο πολιτικός χρόνος άρχισε να μετρά αντίστροφα, βάζοντας πίεση στα κόμματα και τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη.
Πώς διαμορφώνονται οι πολιτικοί συσχετισμοί και τι προμηνύουν για το μέλλον;
Δύο δημοσκοπήσεις που έγιναν κατά τον μήνα Νοέμβριο (ΡΙΚ, 14/11 και OMEGA, 19/11) δείχνουν ορισμένες μετατοπίσεις, όχι όμως ικανές να αλλάξουν εδραιωμένες τάσεις στο πολιτικό σκηνικό. Αντικατοπτρίζουν αφενός, την ανεπάρκεια της κυβέρνησης και αφετέρου, τον συνεχή κατακερματισμό των κομματικών δυνάμεων. Αν επαληθευτούν, η Βουλή που θα προκύψει το 2026 θα έχει ακόμα λιγότερη συνοχή για συνεργασίες ενόψει των προεδρικών εκλογών. Έτσι, αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχουν εύκολα απαντήσεις για το σκηνικό της αναμέτρησης το 2028. Αυτό είναι το μόνο δεδομένο για τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη που επιπλέει πολιτικά, γιατί, απλώς, δεν υπάρχει κανείς ακόμα να τον αντιμετωπίσει.
Ανεπαρκής
Τρία σχεδόν χρόνια μετά την ανάληψη της προεδρίας, ο Χριστοδουλίδης δεν πείθει και η κοινή γνώμη τον αξιολογεί πολύ αρνητικά, αντιστρόφως ανάλογα του πανίσχυρου θεσμού που εκπροσωπεί και προκαλούσε μέχρι τώρα δέος ανάμεσα στους πολίτες. Η δυσαρέσκεια για τον τρόπο που ασκεί τα καθήκοντά του ξεκινά από το 68% (OMEGA 19/11) και φθάνει στο 75% (ΡΙΚ 14/11). Μια μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης θεωρεί ότι ο Χριστοδουλίδης ανταποκρίνεται πολύ πιο κάτω από τις προσδοκίες τους. Η θετική απήχηση που έχει, περιορίζεται γύρω στο 25%. Καθόλου ή λίγο ικανοποιημένοι από τον Πρόεδρο δηλώνουν 68%, ενώ από την κυβέρνηση και τους υπουργούς του σχεδόν 75% (OMEGA). Στη δημοσκόπηση του ΡΙΚ, η έντονη δυσαρέσκεια προς τον Χριστοδουλίδη για τον τρόπο που διαχειρίζεται την εσωτερική διακυβέρνηση του τόπου φθάνει το 78%. Μόνο το 19% απαντά ότι είναι ικανοποιημένο».
Ιδιάζουσες συνθήκες
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης κατάφερε να εκλεγεί το 2023 κάτω από τις ιδιάζουσες τότε συνθήκες. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν ο τέως Προέδρος Αναστασιάδης, η διάσπαση του ΔΗΣΥ και οι προεδρικές επιλογές και δομικές αδυναμίες του ΑΚΕΛ. Είναι δυνατόν να επαναληφθούν το 2028; Ο Χριστοδουλίδης δεν είναι πλέον φρέσκος και άφθαρτος. Κρίνεται αυστηρά για το έργο του και οι πολίτες βλέπουν ότι «κάτι πάει λάθος», «μόνο λόγια και υποσχέσεις», «δεν τα καταφέρνει».
Η κρίση των πολιτών δύσκολα θα αλλάξει τα επόμενα δύο χρόνια, παρά τη μονοδιάσταση ενημέρωση που επέβαλε το Προεδρικό στην κοινή γνώμη - ιδίως μέσα από τα τηλεοπτικά κανάλια. Τα γεγονότα διανθίζονται συνεχώς με δηλώσεις και υπερβολές, βαφτίζονται «ιστορικά» και «επιτυχίες», αλλά στην πράξη, είναι κατά κανόνα φτωχά σε αποτέλεσμα, μια συνήθης κυβερνητική διαχείριση και μπόλικη επικοινωνία.
Ομοϊδεάτες
Τι πάει λάθος; Ο Χριστοδουλίδης επέλεξε έναν τρόπο να κυβερνά, με στενό κύκλο έμπιστων και ομοϊδεατών του που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη. Παρά τον θετικό οικονομικό κύκλο, τα θεαματικά κρατικά έσοδα και τις συνεχείς αναβαθμίσεις, οι πολίτες δυσφορούν για τον τρόπο που χειρίζεται την οικονομία (66%), την εσωτερική διακυβέρνηση (74%), την τήρηση εξαγγελιών (70%). Είναι αξιοσημείωτο ότι ακόμα και στο Κυπριακό - που δεν συναντά αξιόλογη αντιπολίτευση και είχε τόσο καιρό το βολικό άλλοθι του Ερσίν Τατάρ - το 59% είναι δυσαρεστημένο.
Ο Χριστοδουλίδης βλέπει τα στοιχεία, τον προβληματίζουν. Χρειάζεται να κάνει ουσιαστικές αλλαγές αλλά φοβάται να χάσει τα βασικά πλεονεκτήματα που τώρα έχει. Είναι συνεχώς αναποφάσιστος - ο ανασχηματισμός εκκρεμεί εδώ και μήνες, αλλά σκέφτεται να μη διασαλεύσει ισορροπίες. Γι’ αυτό, κάνει πολιτική με τα εργαλεία που του προσφέρει η θεσμική ιδιότητα του Προέδρου: τα σχεδόν ανέλεγκτα προνόμια να κάνει διορισμούς και να ανοίγει τον κρατικό κορβανά.
Όταν ανέλαβε τον Μάρτιο του 2023, το Δημόσιο αριθμούσε 67.000 άτομα και έφθασε αισίως στις 72.250. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν τα ανώτατα υπηρεσιακά αξιώματα ανήκουν στον στενό κύκλο του. Η καθημερινή δραστηριότητά του υποστηρίζεται από ισχυρή επικοινωνιακή ομάδα που επιβάλλει την ατζέντα των ειδήσεων. Είναι πρωταθλητής σε εθνικού χαρακτήρα εκδηλώσεις και εκκλησιαστικές δοξολογίες που παραπέμπουν σε άλλες δεκαετίες. Εσχάτως, έχει αναβιώσει κάθε λογής ρητορική για αγορές όπλων και εξοπλισμών, λες και η Κύπρος θα γίνει αστακός!
Ποσοστό 25%
Τίποτα από όλα αυτά, όμως, δεν είναι τυχαία! Ο Χριστοδουλίδης εφαρμόζει ένα σχέδιο που ευφραίνει ένα πολύ συγκεκριμένο ακροατήριο: πρώτον, ικανοποιεί πλήρως τα κόμματα που τον στηρίζουν, το ΕΛΑΜ και την ηγεσία της Εκκλησίας, ενώ ταυτόχρονα κρατά συνεχώς πάνω του την προσοχή των ψηφοφόρων της λαϊκής Δεξιάς (ΔΗΣΥ) με την ελπίδα να τους συναντήσει εκλογικά την κατάλληλη στιγμή. Αυτή η στρατηγική στοχεύει να έχει αθροιστικό αποτέλεσμα γύρω στο 25%, εντελώς περιχαρακωμένο και ταυτισμένο μαζί του - ασχέτως αν αρκετοί από αυτούς δυσφορούν για την εσωτερική διακυβέρνηση. Το 25% εκτιμάται από εκλογικούς αναλυτές ότι θα είναι το κατώφλι για κάθε προεδρικό υποψήφιο στις εκλογές του 2028 για να περάσει στον β’ γύρο. Στηρίζεται στο σενάριο των 3 ή 4 βασικών προεδρικών υποψηφίων, σύμφωνα με το οποίο, είτε ο υποψήφιος του ΔΗΣΥ, είτε του ΑΚΕΛ θα μείνει εκτός β’ γύρου. Αυτό χρειάζεται ο Χριστοδουλίδης! Όχι να είναι Πρόεδρος ευρείας αποδοχής, με καταξιωμένο έργο που απηχεί την πλειοψηφία και δυνητικά, του δίνει το απάνω χέρι για επανεκλογής. Αλλά, υπό τις αρνητικές αξιολογήσεις, θα είναι ο υποψήφιος του «ενός τετάρτου», από πιστούς οπαδούς, θαυμαστές και ευνοούμενους από την εξουσία.
Αντίπαλο δέος
Άθελά του, βέβαια, ο Χριστοδουλίδης δημιουργεί ένα «πρότυπο» Προέδρου που προκαλεί την κοινή γνώμη να συγκρίνει και να σχηματίσει πιο στέρεα άποψη για το τι αναζητεί για το μέλλον. Μια μερίδα όσων των ψήφισαν, το έχουν ήδη μετανιώσει. Σε μια εποχή που η πολιτική στερείται χαρισματικών προσωπικοτήτων, η κυπριακή κοινωνία ψάχνει έναν προσγειωμένο ηγέτη, μεθοδικό και αφοσιωμένο στα πραγματικά προβλήματα και, κυρίως, ικανό να σχεδιάζει το κυβερνητικό έργο και να εποπτεύει την εφαρμογή του. Έναν λογικό ηγέτη, με επίγνωση των δυσκολιών, ζυμωμένο με τη ζωή και την αγορά - όχι μόνο παιδί της δημόσιας υπηρεσίας ή του διπλωματικού σώματος. Ίσως, με περισσότερη ηγετική στυβαρότητα και λιγότερα επικοινωνιακά χαρίσματα. Σίγουρα όμως, θέλει Πρόεδρο με αποφασιστικότητα.
Για τρία χρόνια ο αντίπαλος του Χριστοδουλίδη είναι ο »κανένας». Δεν υπάρχει πολιτική δύναμη που ενεργεί ως αντίπαλο δέος, ούτε ξεχωρίζει πολιτικός που σηκώνει το βάρος στον δημόσιο διάλογο. Ο Χριστοδουλίδης παίζει στο πολιτικό γήπεδο μόνος του!
Αυτό θεωρητικά μπορεί να αλλάξει μετά τις βουλευτικές εκλογές, όταν μπουν τα κόμματα σε διάταξη μάχης και θα έχουν καταμετρημένες δυνάμεις. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Χριστοδουλίδη δεν είναι πάντως οι δικές του δυνάμεις, αλλά η αδυναμία των αντιπάλων του να αρθρώσουν συγκροτημένη αντιπολίτευση και να δημιουργήσουν ρεύμα αλλαγής.
*To άρθρο δημοσιεύεται και στην Εφημερίδα των Συντακτών