Η εμμονή στις «κόκκινες γραμμές» και ο μεγάλος φόβος της Τουρκίας

Η επόμενη ημέρα μιας συμφωνίας στο Ουκρανικό, θα ανοίξει το δρόμο για παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών στο Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά, τα οποία θα αντιμετωπισθούν υπό τη μορφή του πακέτου. Αυτή είναι η εκτίμηση όσων παρακολουθούν από κοντά τις αμερικανικές κινήσεις, ειδικά του Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ.
Την ίδια ώρα, σε σχέση με το τις διεργασίες στο Κυπριακό και την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, είναι σαφές πως οι πληροφορίες φέρουν την τουρκική πλευρά να μην ευνοεί, για προφανείς λόγους, τις όποιες ουσιαστικές συζητήσεις, κατά τη διάρκεια της κυπριακής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι σαφές πως η κατοχική δύναμη αντιμετωπίζει το Κυπριακό ως μέρος των γεωπολιτικών της σχεδιασμών αλλά και ως ζήτημα, που εμπίπτει στη δική της εθνική επιρροή. Θεωρεί την Κύπρο… δικό της «στρατηγικό οικόπεδο».
Είναι προφανές ότι από το 2017 και την κατάρρευση- εξ υπαιτιότητας της Τουρκίας- της Διάσκεψης για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά, η Άγκυρα έχει διαμορφώσει μια διαφορετική πολιτική στο επίπεδο της τακτικής, χωρίς να διαπιστώνεται καμία αλλαγή επί της ουσίας.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και τρεις άξονες, που αφορούν την προσέγγιση και τη διαχείριση.
Πρώτο, η εμμονή σε λύση δυο χωριστών κρατών, δεν είναι καινούργια, τα τελευταία χρόνια είναι η κορυφαία πολιτική αξίωση και διεκδίκηση. Αυτό γίνεται για να τεθεί εκτός τροχιάς συζητήσεων οτιδήποτε αφορά το λεγόμενο κεκτημένο των διαπραγματεύσεων. Η λύση δυο κρατών δεν συνιστά ωστόσο τον τελικό στόχο της Άγκυρας, ο οποίος είναι η συνομοσπονδία. Μοντέλο, που θα επιτρέπει τον έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου.
Δεύτερο, η Άγκυρα αντιμετωπίζει την Κύπρο στο πλαίσιο και της αντιπαράθεσής της με το Ισραήλ. Πρόκειται για μια υπερβολική ανησυχία και εν πολλοίς φοβία της κατοχικής πλευράς, που θέλει να αποτρέψει την όποια διείσδυση ή… έλεγχο του νησιού από το Ισραήλ, καθώς θεωρεί πως θα χάσει έδαφος στην προσπάθεια να καταστήσει την Κύπρο δικό της εσαεί όμηρο. Δεν είναι η πρώτη φορά που εκφράζεται από την Τουρκία τέτοια φοβία. Στο παρελθόν… φοβόταν τη Γαλλία, τη Ρωσία κλπ. Είναι σαφές πως μόνο την παρουσία των Βρετανών ανέχονται!
Τρίτο, η κατοχική δύναμη αξιολογώντας τις ευρύτερες εξελίξεις «τσιμεντώνει» την αξίωση της για διατήρηση του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων και της στρατιωτικής παρουσίας. Η Τουρκία βλέπει πως τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Γάζα συζητήθηκε και συζητείται το σενάριο να έχει ρόλο εγγυήτριας. Ως εκ τούτου, στην Άγκυρα θεωρούν πως αποκτούν ένα πλεονέκτημα σε σχέση με την αξίωση αυτή. Να διατηρηθούν, δηλαδή, οι τουρκικές εγγυήσεις στην Κύπρο. Πρόκειται, προφανώς, για ένα θέμα, που θα αποτελεί- για άλλη μια φορά- εμπόδιο σε περίπτωση διαπραγματεύσεων καθώς η Κυπριακή Δημοκρατία θεωρεί κόκκινη γραμμή το θέμα των εγγυήσεων. Δεν μπορεί ένα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να έχει εγγυητή της, ένα μη μέλος, την Τουρκία, που είναι και κατοχική δύναμη.
Τραμπική παρέμβαση
Η Ουάσινγκτον είναι επικεντρωμένη στις προσπάθειες τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία. Οι παρεμβάσεις της αμερικανικής πλευράς, η μεθοδολογία που ακολουθείται, είναι ως γνωστό, εκτός διεθνούς πλαισίου. Αν και δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή σοβαρές ενδείξεις για αμερικανική παρέμβαση στο Κυπριακό και τα ελλαδοτουρκικά, ωστόσο, συντηρείται από τους Αμερικανούς αυτό το ενδεχόμενο, όπως προκύπτει και από την προ ημερών συνέντευξη του πρέσβη των ΗΠΑ στην Άγκυρα, Τομ Μπάρακ ( Καθημερινή Αθηνών). Ο τελευταίος αναφέρθηκε σε κινήσεις των ΗΠΑ σε ελληνοτουρκικά και Κυπριακό. Σημείωσε, μάλιστα, ότι έχει συζητήσει το θέμα αυτό με τον Πρόεδρο Τραμπ.
Είναι προφανές πως το γεωπολιτικό παιχνίδι έχει αλλάξει. Ειδικά με την αμερικανική στάση και την εν γένει συμπεριφορά του Προέδρου Τραμπ. Και είναι σαφές πως κάποια στιγμή, εάν και εφόσον θεωρηθεί πως τα ανοικτά ζητήματα επηρεάζουν τους σχεδιασμούς της Ουάσινγκτον, θα υπάρξει παρέμβαση.
Πολλοί πιστεύουν πως μια παρέμβαση των ΗΠΑ δεν θα σημαίνει και ενίσχυση της Τουρκίας σε σχέση με την κατάληξη, το αποτέλεσμα καθώς αυτό θα επηρέαζε το Ισραήλ. Ωστόσο, οι εξελίξεις στη Συρία διαψεύδουν τούτο επειδή ο Τραμπ έδωσε εκεί προβάδισμα στην Άγκυρα. Συνεπώς όλα τα ενδεχόμενα θα είναι ανοικτά.
Εκείνο, που ενδεχομένως να διαφοροποιήσει τον τρόπο παρέμβασης είναι πως οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει σχέσεις με την Κύπρο, την οποία τόσο η Ουάσινγκτον όσο και άλλοι μεγάλοι παίκτες τη θεωρούν σταθεροποιητικό παράγοντα στην περιοχή και χρήσιμο συνεργάτη. Ειδικά και με τις συνεργασίες με κράτη της περιοχής ( πρόσφατη συμφωνία Κύπρου- Λιβάνου για ΑΟΖ).
Ευρωτουρκικά με SAVE
Πολλές συζητήσεις διεξάγονται για τα ευρωτουρκικά και την αξιοποίησή τους σε σχέση με το Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά. Είναι σαφές, ωστόσο, ότι υπάρχει μια διαφοροποίηση σε σχέση με το παρελθόν. Παρά το γεγονός ότι ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογαν, δήλωσε προ ημερών ότι παραμένει ο στρατηγικός στόχος της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τούτο προφανώς και δεν μπορεί να επιτευχθεί και η Άγκυρα το γνωρίζει. Εκείνο που ενδιαφέρει την Τουρκία είναι η συμμετοχή της στη νέα αρχιτεκτονική άμυνας της Ευρώπης. Επενδύει στο πεδίο αυτό, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και τον εν μέρει αποκλεισμό της από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAVE.
Είναι σαφές πως η εμπλοκή αυτή της Τουρκίας ενδιαφέρει και τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες επενδύουν στο νέο σύστημα και θέλουν τη συμμετοχή της Βρετανίας και της Τουρκίας. Τούτο θέλουν και Ευρωπαίοι εταίροι μας.
Ως εκ τούτου είναι σαφές πως η προσέγγιση Τουρκίας και κάποιων εταίρων, κυρίως, όμως, των ΗΠΑ, έχει αλλάξει αναφορικά με τις ευρωτουρκικές σχέσεις και τις εντάσσουν στο πεδίο της νέας αρχιτεκτονικής άμυνας και ασφάλειας της Ευρώπης. Σε αυτό το πεδίο αναμένονται πολλές εξελίξεις αλλά και πιέσεις.
Κινητικότητα με τα τουρκικά γεωτρύπανα
Ξεκινούν τα τουρκικά γεωτρύπανα. Και δεν θα μείνουν μόνο στην περιοχή, αλλά θα ταξιδεύσουν κι αλλού. Είναι σαφές πως υπάρχει μια κινητικότητα, που πολύ πιθανόν να επεκταθεί και νοτίως της Κύπρου, αν και δεν υπάρχουν ανακοινώσεις. Ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, δήλωσε ότι αυτή τη στιγμή στη Μαύρη Θάλασσα εργάζονται τέσσερα γεωτρύπανα, δηλαδή τα πλοία Fatih, Yavuz, Kanuni και Abdülhamid Han, και ότι το πέμπτο πλοίο βρίσκεται στο λιμάνι Τάσουτζου της Μερσίνας και ένα έκτο στην Κωνσταντινούπολη. Εξήγγειλε δε πως σχεδιάζουν έξι νέες γεωτρήσεις με σκοπό την εξερεύνηση στη Μαύρη Θάλασσα το 2026. Παράλληλα έγινε γνωστό ότι ο Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, υπέγραψε πρόσφατα συμφωνία με το Πακιστάν για έρευνες, που θα διενεργηθούν εντός του 2026 σε τρία οικόπεδα στα ανοιχτά του Πακιστάν και δύο στην ξηρά. Σημειώνεται συναφώς ότι η κατοχική Τουρκία πέραν από το Πακιστάν, που προ ημερών υπέγραψε, έχει ήδη συμφωνίες με τη Σομαλία και τη Λιβύη.
«Εναλλακτικός ενεργειακός διάδρομος για την Ευρώπη»
Η υπογραφή της Συμφωνίας σχετικά με την Οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, Κύπρου- Λιβάνου, που υπογράφηκε στις 26 Νοεμβρίου 2025, στη Βηρυτό, «ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια προς όφελος της ευημερίας των πολιτών τους και τις προοπτικές της Ανατολικής Μεσογείου ως εναλλακτικός ενεργειακός διάδρομος για την Ευρώπη». Αυτό αναφέρεται στην Εισηγητική Έκθεση του υπουργείου Εξωτερικών προς το υπουργικό συμβούλιο, πριν την κατάθεση στη Βουλή του νομοσχεδίου, με το οποίο επικυρώθηκε ομόφωνα η Συμφωνία από το κυπριακό κοινοβούλιο, την περασμένη Πέμπτη. Είναι σαφές πως η Λευκωσία εντάσσει όλες τις κινήσεις της έχοντας υπόψη ότι οι συνεργασίες αυτές, δημιουργούν δεδομένα, που ενισχύουν τις προοπτικές στα ενεργειακά, αλλά και θωρακίζουν την κυπριακή ΑΟΖ.
Είναι σαφές πως η Συμφωνία της Βηρυτού είναι εξαιρετικής σημασίας και όπως τονίζεται στην Έκθεση «ανοίγει το δρόμο για την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης και της Συμφωνίας Συνεκμετάλλευσης Διασυνοριακών Κοιτασμάτων Κύπρου – Λιβάνου, παρέχοντας την απαραίτητη νομική βεβαιότητα και ασφάλεια προς επενδυτές για ανάπτυξη των ενεργειακών προγραμμάτων των δύο Κρατών». Οι συζητήσεις για τη συνεκμετάλλευση έχουν προχωρήσει καθώς πραγματοποιούνταν παράλληλα με τη διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση και όπως ανέφερε κυβερνητική πηγή, κάλυψε το 90%. Θα χρειαστούν κάποιες επιπρόσθετες συζητήσεις για λεπτομέρειες και να υπογραφεί. Σύμφωνα με την Έκθεση, «κατόπιν διαπραγματεύσεων αντιπροσωπείες Κύπρου – Λιβάνου, με επικεφαλής τον πρέσβυ κ. Τάσο Τζιωνή και κ. Fayez Rassamny αντίστοιχα, κατέληξαν στις 16 Σεπτεμβρίου 2025 στην Βηρυτό, σε αναθεωρημένο κείμενο Συμφωνίας ΑΟΖ. Το αναθεωρημένο κείμενο διατηρεί τα Σημεία 1-6 της Συμφωνίας του 2007 και προσθέτει τα Σημεία 23, 25 και 24 στα νότια και το Σημείο 7 στα βόρεια της εν λόγω οριοθετικής γραμμής».
Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει συνάψει, όπως είναι γνωστό, Συμφωνίες Οριοθέτησης με Αίγυπτο το 2003, Λίβανο το 2025 και Ισραήλ 2010, γεγονός που έχει αυξήσει τη γεωπολιτική της σημασία και αξία. Έχει αποκτήσει θαλάσσια σύνορα με όλες τις γειτονικές χώρες, αν και υπάρχουν και κάποιες εκκρεμότητες με τη Συρία, την κατοχική Τουρκία και την Ελλάδα.
Η τουρκική αντίδραση στη Συμφωνία της Βηρυτού προφανώς και συνδέεται με το γεγονός ότι ανατρέπονται σχεδιασμοί της Άγκυρας, πρωτίστως το μεγαλεπήβολο όραμα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Παράλληλα, δημιουργούνται δεδομένα και τετελεσμένα μη αναστρέψιμα και για το λόγο αυτό η κατοχική δύναμη φωνάζει και απειλεί.