Η ΕΕ θεσπίζει τον πρώτο κατάλογο ασφαλών χωρών προέλευσης για ταχύτερες διαδικασίες ασύλου

Οι Υπουργοί Μετανάστευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν σήμερα στις Βρυξέλλες να χαρακτηρίσουν ως ασφαλείς χώρες προέλευσης σε επίπεδο ΕΕ το Μπαγκλαντές, την Κολομβία, την Αίγυπτο, την Ινδία, το Κόσοβο, το Μαρόκο και την Τυνησία.
Παράλληλα, όλες οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες θα χαρακτηρίζονται επίσης ως ασφαλείς, εκτός εάν υφίστανται ειδικές εξαιρέσεις, όπως ένοπλη σύγκρουση, παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων ή ποσοστό θετικών αποφάσεων ασύλου άνω του 20%.
Στην απόφαση επισημαίνεται ακόμη ότι η Επιτροπή δύναται να αναστείλει τον χαρακτηρισμό ασφαλούς χώρας καταγωγής σε επίπεδο ΕΕ, είτε για ολόκληρη τη χώρα είτε μόνο για τμήματα του εδάφους ή του πληθυσμού της, όταν αυτό δικαιολογείται δεόντως. Η βαρύτητα της απόφασης μολαταύτα αμφισβητείται, καθώς τα κράτη μέλη θα εξακολουθούν να μπορούν να έχουν τους δικούς τους εθνικούς καταλόγους ασφαλών χωρών καταγωγής με επιπλέον χώρες εκτός ΕΕ, εκτός από εκείνες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο της ΕΕ.
Η συμφωνία αυτή αποτελεί βασικό βήμα ως προς την ολοκλήρωση του Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου του 2024, καθώς θεσπίζεται για πρώτη φορά ένας κοινός ευρωπαϊκός κατάλογος ασφαλών χωρών προέλευσης, που θα επιτρέπει ταχύτερες διαδικασίες ασύλου.
Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό που ενέκρινε το Συμβούλιο, η «σύνδεση» του αιτούντος με την ασφαλή τρίτη χώρα δεν είναι πλέον υποχρεωτική για την εφαρμογή της έννοιας, ενώ αρκεί ο αιτών να έχει διέλθει από την τρίτη χώρα πριν την άφιξή του στην ΕΕ.
Η απόφαση μπορεί να εφαρμοστεί στη βάση διμερών συμφωνιών ή ρυθμίσεων ΕΕ–τρίτης χώρας, με εξαίρεση τους ασυνόδευτους ανηλίκους, και η άσκηση έφεσης δεν θα συνεπάγεται πλέον αυτόματο δικαίωμα παραμονής, αν και ο αιτών μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο σχετική άδεια.
Η Επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς τις εξελίξεις στις υποψήφιες χώρες και θα μπορεί να αναστέλλει τον χαρακτηρισμό μιας χώρας ως ασφαλούς, πλήρως ή μερικώς.
Ο Δανός Υπουργός Μετανάστευσης και Προεδρεύων του Συμβουλίου, Ράσμους Στόκλουντ, δήλωσε πως «σήμερα συμφωνήσαμε στον πρώτο κατάλογο ασφαλών χωρών προέλευσης της ΕΕ, που θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε ταχύτερες και πιο αποτελεσματικές διαδικασίες ασύλου και να επιστρέφουμε όσους δεν χρειάζονται προστασία. Ένα σημαντικό ορόσημο για την πολιτική ασύλου της ΕΕ».
Μιλώντας στους δημοσιογράφους πρόσθεσε σχετικά με τις αποφάσεις που έλαβε το Συβούλιο πως «πάρθηκαν δύο εξαιρετικά σημαντικές αποφάσεις. Τώρα έχουμε το νομικό πλαίσιο για συνεργασίες με τρίτες χώρες, κάτι απολύτως κρίσιμο για να αλλάξουμε τις θεμελιώδεις δυσλειτουργίες του συστήματος ασύλου. Θα είμαστε πλέον σε θέση να απορρίπτουμε γρήγορα αιτήσεις χωρίς βάσιμο λόγο και να επιστρέφουμε ταχύτερα όσους δεν δικαιούνται άσυλο».
Απαντώντας σε κριτική ότι η συμφωνία πέρασε με οριακή πλειοψηφία, εκτίμησε ότι «είναι φυσιολογικό να υπάρχουν ανησυχίες όταν αλλάζουμε δομικά ένα σύστημα. Όμως, αυτή η μεταρρύθμιση το κάνει πιο ανθρώπινο και πιο δίκαιο, δεν πρέπει οι διακινητές να καθορίζουν ποιος έρχεται στην Ευρώπη, αλλά οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.»
Ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Μάρκους Μπρούνερ, έκανε λόγο για απόφαση – σημείο καμπής. «Είναι ένα σημείο καμπής στην ευρωπαϊκή μεταναστευτική και προσφυγική πολιτική. Οι αριθμοί μειώνονται και σήμερα παραδώσαμε δύο κρίσιμα εργαλεία, το πλαίσιο για τις ασφαλείς τρίτες χώρες και τον κατάλογο ασφαλών χωρών προέλευσης. Αυτό μειώνει την πίεση στα κράτη μέλη», είπε.
Σε ερώτηση για πιθανές προστριβές μεταξύ κρατών-μελών πρόσθεσε ότι είναι αισιόδοξος ότι θα βρεθούν λύσεις και ότι θα προχωρήσουν οι εταιρικές σχέσεις με τρίτες χώρες. «Κάποια κράτη μπορούν να προχωρήσουν πρώτα και άλλα να ακολουθήσουν αργότερα», ανέφερε
Για το ενδεχόμενο δημιουργίας κέντρων υποδοχής εκτός ΕΕ, τόνισε πως το Συμβούλιο δεν συζητά αυτό. «Σήμερα συζητάμε για κέντρα επιστροφών, όχι υποδοχής. Το Σύμφωνο προβλέπει διαδικασίες στα σύνορα, αυτό εφαρμόζουμε τώρα. Το επόμενο βήμα θα είναι η νέα στρατηγική ασύλου, την οποία θα παρουσιάσουμε τον Ιανουάριο», επεσήμανε.
Σχετικά με το εάν η δημιουργία κέντρων υποδοχής εκτός ΕΕ θα γίνει όσο ο ίδιος είναι Επίτροπος είπε ότι αυτό είναι κάτι που είναι στα χέρια των κρατών μελών. Κλείνοντας, σημείωσε πως «το σημερινό βήμα είναι να βάλουμε το ευρωπαϊκό σπίτι σε τάξη. Έπειτα από αυτό, θα ενισχύσουμε τη συνεργασία με τρίτες χώρες».