Η αυταπάτη της «μετριοπάθειας» και το μνημείο αγνοουμένων

Η αντίδραση του νέου ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για μνημείο τιμής για τα θύματα και τους αγνοούμενους της τουρκικής εισβολής, δεν άφησε μεγάλο περιθώριο παρερμηνειών. Ο Τουφάν Ερχιουρμάν χαρακτήρισε την απόφαση απαράδεκτη και ισχυρίστηκε πως «μπλοκάρει την αλήθεια», επιμένοντας μάλιστα στη γνωστή αφήγηση για την «αναγκαιότητα» εκπροσώπησης των Τουρκοκυπρίων στο Ευρωκοινοβούλιο.
Τι ακριβώς αποφασίστηκε στον Στρασβούργο; Με ευρεία πλειοψηφία εγκρίθηκε η δημιουργία μνημείου σε χώρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα θύματα και τους αγνοουμένους της εισβολής του 1974, μετά από τροπολογία του ευρωβουλευτή του ΔΗΣΥ/ΕΛΚ Μιχάλη Χατζηπαντέλα. Η υπερψήφιση άγγιξε το 71% του Σώματος, στέλνοντας σαφές μήνυμα ευρωπαϊκής μνήμης, αλληλεγγύης και ευαισθησίας.
Όσοι βιάστηκαν να πανηγυρίσουν ότι με την εκλογή Ερχιουρμάν θα επιτυγχανόταν στροφή, ας προσέξουν τα πρώτα δείγματα. Η τελετουργική κατάθεση στεφάνου στα μνημεία του Ατατούρκ και του Ραούφ Ντενκτάς, αμέσως μετά την ορκωμοσία, δεν είναι λεπτομέρειες. Δηλώνουν συνέχιση μιας πολιτικής γραμμής που δένει ασφυκτικά την τουρκοκυπριακή ηγεσία με τις σταθερές της Άγκυρας. Όποιος θέλει να καταλάβει την ουσία, κοιτάζει τις πράξεις πριν από τις δηλώσεις.
Υπάρχει και ένα δεύτερο λάθος που επαναλαμβάνεται χρόνια. Η ανάγκη να αναζητούμε διαρκώς έναν «καλό» συνομιλητή απέναντι, έναν πολιτικό σωτήρα που θα λύσει τον γρίφο με ένα χαμόγελο. Αγιοποιήσαμε κατά καιρούς τον Ταλάτ και τον Ακιντζί, φορτώνοντας μετά σε εμάς κάθε ευθύνη όταν η πραγματικότητα προσγειωνόταν απότομα. Η τοποθέτηση του Μουσταφά Ακιντζί για το μνημείο στις Βρυξέλλες, λίγο απέχει από αυτή του Ερχιουρμάν. Είναι ωστόσο γνωστό ότι ως ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας, είχε συμβάλει πρακτικά στο ανθρωπιστικό έργο της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοουμένους, επιτρέποντας πρόσβαση σε στρατιωτικές ζώνες και στηρίζοντας οικονομικά το εγχείρημα.
Αυτά τα στοιχεία αξίζει να τα θυμόμαστε για να μην τους ρίχνουμε όλους στο ίδιο τσουβάλι.
Το μνημείο που ενέκρινε η Ευρωβουλή δεν είναι διπλωματικό κόλπο. Είναι τόπος μνήμης για ανθρώπους που χάθηκαν στο έγκλημα του 1974. Η ίδια η κυπριακή Πολιτεία έχει υπογραμμίσει ότι το ζήτημα των αγνοουμένων είναι πρωτίστως ανθρωπιστικό και αφορά και τις δύο κοινότητες. Η μνήμη δεν στρέφεται εναντίον κανενός. Απαιτεί αλήθεια, τεκμήρια, ευαισθησία και συνέπεια.
Αν ο Ερχιουρμάν επιθυμεί να επιβεβαιώσει την εικόνα του μετριοπαθούς, έχει μια ευκαιρία. Αντί για σκληρές ανακοινώσεις εναντίον ενός χώρου μνήμης, θα μπορούσε να απευθύνει δημόσια έκκληση για ενίσχυση της συνεργασίας στην εκταφή, ταυτοποίηση και απόδοση των λειψάνων στους οικείους τους. Η ανθρωπιά μετριέται σε πράξεις και η Ιστορία δεν ξεγελιέται. Η Ευρώπη άναψε ένα κερί στη μνήμη και από εμάς εξαρτάται αν θα το κρατήσουμε αναμμένο ή αν θα το σβήσουμε με τις ίδιες παλιές δικαιολογίες.
Η πολιτική ενηλικίωση απαιτεί να κρίνουμε ψύχραιμα και να σταματήσουμε τις αυταπάτες. Καλές προθέσεις δοκιμάζονται στο πεδίο και όταν μιλάμε για αγνοουμένους, δεν χωρούν παιχνίδια εντυπώσεων. Χωρά μόνο σεβασμός στη μνήμη και εμμονή στην αλήθεια.