Η ακροδεξιά AfD της Γερμανίας προετοιμάζει το έδαφος για την εξουσία

Στη Γερμανία διαμορφώνεται μια πολιτική πραγματικότητα που για πολύ καιρό ήταν αδιανόητη. Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένα ακροδεξιό κόμμα βρίσκεται τόσο κοντά στην εξουσία που σχεδιάζει το πώς θα κυβερνήσει και όχι απλώς το πώς θα αναπτυχθεί και θα προκαλέσει αναταραχές. Προκειμένου να προετοιμαστεί για ένα τέτοιο σενάριο, όπου θα μπορούσε να βρεθεί στην κυβέρνηση και να αναλάβει δημόσια αξιώματα, το αντιμεταναστευτικό κόμμα AfD προσπαθεί να αναδιαμορφώσει την εσωτερική του δομή. Ωστόσο, η καλή οργάνωση δεν ισοδυναμεί με μετριοπαθή πολιτική. Αντιθέτως, ενδέχεται να μεταμορφωθεί στην πιο ισχυρή μορφή του μέχρι σήμερα: αποτελεσματικό και ριζοσπαστικό.
Το AfD έχει φτάσει σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Παρά το γεγονός ότι έχει χαρακτηριστεί “ακροδεξιό εξτρεμιστικό” από τις γερμανικές μυστικές υπηρεσίες, είναι πλέον το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο της χώρας και προηγείται σε πολλές δημοσκοπήσεις. Του χρόνου, πέντε από τα 16 ομόσπονδα κράτη της Γερμανίας θα διεξαγάγουν περιφερειακές εκλογές. Σε δύο από αυτά, και τα δύο στην πρώην Ανατολική Γερμανία, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μπορεί να κερδίσει με σχεδόν 40% των ψήφων, φτάνοντας έτσι κοντά στην απόλυτη πλειοψηφία. Ωστόσο, ως νεαρό κόμμα που ιδρύθηκε το 2013, στο παρελθόν δεν διέθετε το απαραίτητο προσωπικό για να καλύψει τις θέσεις, μια κατάσταση που τώρα τρέχει να διορθώσει.
Ένα κρίσιμο βήμα είναι η ίδρυση, στα τέλη Νοεμβρίου, μιας νέας νεολαίας με την ονομασία Generation Germany. Η προκάτοχός της, η Young Alternative, διαλύθηκε νωρίτερα φέτος, αφού αποδείχθηκε δύσκολο για το κόμμα να την ελέγξει και συχνά έβγαινε στα πρωτοσέλιδα με την εξτρεμιστική ρητορική της. Η νέα ομάδα είναι βραχίονας του κόμματος, ανοιχτός μόνο στα μέλη του. Η ηγέτιδα της AfD, Άλις Βάιντελ, την οραματίζεται ως ένα ιδεολογικό πεδίο εκπαίδευσης για τους νεοσύλλεκτους, λέγοντας στους νέους άνδρες και γυναίκες στην ιδρυτική συνέλευση: “Θα αναλάβετε πολιτική ευθύνη, και το πρώτο βήμα για αυτό είναι μια επιτυχημένη νεολαία”.
Η νέα δομή είναι πράγματι πιο “επαγγελματική”. Ο νεοεκλεγείς ηγέτης της Generation Germany, ο 28χρονος Ζαν-Πασκάλ Χομ, έχει μια περιποιημένη εμφάνιση, κάτι που σιγά σιγά παρατηρούμε στη νέα γενιά της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς. Είναι επίσης παλαιό μέλος του κόμματος, έχοντας ενταχθεί το 2014 σε ηλικία 17 ετών. Συμφωνεί με την Βάιντελ ότι ο βασικός στόχος της οργάνωσής του είναι να “αναπτύξει τους αξιωματούχους, τους εκλεγμένους εκπροσώπους και, ελπίζουμε, και τα μελλοντικά μέλη της κυβέρνησης”.
Ωστόσο, ο μετριοπαθής τόνος του δεν ανταποκρίνεται στη φύση της πολιτικής του. Με ιστορικό δεσμών με ακροδεξιές ομάδες, ο Χομ παραδέχεται ανοιχτά ότι δεν έχει καμία πρόθεση να κάνει τη νέα νεολαία πιο μετριοπαθή από την παλιά. Δήλωσε στον γερμανικό Τύπο ότι η αλλαγή αυτή αφορούσε στη δομή, ενώ “δεν θα απομακρυνθούμε από τα αιτήματα που έχουμε διατυπώσει εδώ και χρόνια”.
Αυτό το μοτίβο συσκευασίας του παλιού ριζοσπαστισμού σε έναν νέο “επαγγελματισμό” αντικατοπτρίζεται και στο ίδιο το AfD. Το καλοκαίρι υιοθέτησε έναν νέο κώδικα δεοντολογίας για τα μέλη του, με στόχο να επιτύχει μια πιο ενιαία, μετριοπαθή εικόνα για την κοινοβουλευτική ομάδα. Όταν ρωτήθηκε αν αυτό υποδηλώνει μια λιγότερο ακραία πολιτική πορεία, η Βάιντελ απάντησε ότι δεν βλέπει “τον παραμικρό λόγο για τον οποίο θα πρέπει να μετριάσουμε τη στάση μας”. Το κόμμα της συνεχίζει να είναι η κοινοβουλευτική ομάδα που καλείται πιο συχνά να τηρήσει την τάξη στο κοινοβούλιο. Το πρόγραμμά της διατηρεί ακραίες έννοιες όπως η “επαναμετανάστευση”, ένας όρος που συνδέεται με τον Αυστριακό [σσ. ακροδεξιό] ακτιβιστή Μάρτιν Ζέλνερ, ο οποίος υποστηρίζει την απέλαση των παράτυπων μεταναστών, καθώς και των ατόμων με άδεια διαμονής ή ακόμη και υπηκοότητα.
Μέχρι στιγμής, η άρνηση του AfD να μετακινηθεί προς τα λεγόμενα mainstream κόμματα δεν του έχει προκαλέσει καμία ζημιά. Όχι μόνο βρίσκεται ψηλά στις δημοσκοπήσεις, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι αρχίζει να προσελκύει ισχυρή υποστήριξη. Η τελευταία Στρατηγική εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ θα επιδιώξει να “καλλιεργήσει αντίσταση” στην “τρέχουσα πορεία της Ευρώπης”, δείχνοντας υποστήριξη προς την ακροδεξιά σε ολόκληρη την ήπειρο. Μια αντιπροσωπεία 40 μελών του AfD είχε προσκληθεί στην Ουάσινγκτον την περασμένη εβδομάδα. Στη Γερμανία, ένα επιχειρηματικό lobby άνοιξε πρόσφατα τις εκδηλώσεις του σε βουλευτές του AfD. Έκανε πίσω μετά από έντονες αντιδράσεις, αλλά υπάρχουν επικεφαλής επιχειρήσεων, ειδικά σε προπύργια του AfD, που παραδέχονται ανοιχτά ότι συνομιλούν με ένα κόμμα που έχει ήδη αποκτήσει μεγάλο έλεγχο σε ορισμένες περιοχές.
Ωστόσο, υπάρχει ένα πλαφόν στο πόσο μακριά μπορεί να φτάσει το κόμμα από μόνο του. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ποσοστό των ανθρώπων που δηλώνουν ότι θεωρητικά θα μπορούσαν να ψηφίσουν το AfD βρίσκεται στο 28%. Αυτό είναι πολύ κοντά στα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, τα οποία κυμαίνονται γύρω στο 26%. Με άλλα λόγια, το AfD έχει σχεδόν εξαντλήσει το δυναμικό του και απέχει πολύ από την απόλυτη πλειοψηφία σε εθνικό επίπεδο, κάτι που είναι ούτως ή άλλως πολύ σπάνιο στη γερμανική πολιτική. Θα χρειαστεί έναν εταίρο για να κυβερνήσει.
Η μόνη άλλη δεξιά πολιτική δύναμη είναι το συντηρητικό CDU/CSU, το οποίο βρίσκεται επί του παρόντος στην κυβέρνηση. Ενώ ορισμένα από τα μέλη του, ιδίως στα ανατολικά, είναι ανοιχτά στο να συζητήσουν κάποια μορφή συνεργασίας με το AfD, ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς έχει δηλώσει ότι αυτό δεν θα συμβεί ποτέ υπό την ηγεσία του. Επισήμανε τις πολλές “θεμελιώδεις διαφορές” μεταξύ των κομμάτων, ιδίως τον ευρωσκεπτικισμό του AfD και την αντι-ΝΑΤΟ ρητορική του.
Αυτά τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής έχουν ήδη αρχίσει να δημιουργούν ρωγμές στη νέα εικόνα που επιχειρεί να χτίσει το AfD. Καθώς η Γερμανία αναλαμβάνει ένα μαζικό πρόγραμμα επανεξοπλισμού και στρατιωτικής μεταρρύθμισης, το AfD δεν μπορεί να συμφωνήσει για το πώς θα πρέπει η χώρα να προστατεύσει τον εαυτό της, ούτε καν από ποιον. Την περασμένη εβδομάδα, ο εκπρόσωπος του κόμματος για θέματα άμυνας, Ρίντιγκερ Λούκασεν, επιτέθηκε ανοιχτά στον επικεφαλής του κόμματος στο κρατίδιο της Θουριγγίας, Μπιερν Χέκε, μιλώντας στο κοινοβούλιο. Το AfD είναι βαθιά διχασμένο, ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις της Γερμανίας με τη Ρωσία. Αυτό είναι ένα κρίσιμο ζήτημα για τη διακυβέρνηση της χώρας και δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Ωστόσο, οι mainstream πολιτικοί της Γερμανίας δεν πρέπει να βασίζονται στο να επισημαίνουν τον ριζοσπαστισμό της AfD ή την υποτιθέμενη αδυναμία της να ασκήσει αποτελεσματική διακυβέρνηση, με την ελπίδα ότι έτσι θα κερδίσουν πίσω τους ψηφοφόρους που έχουν στραφεί προς την άκρα δεξιά. Είναι μια στρατηγική που έχει αποτύχει εδώ και χρόνια. Παρά τις σημαντικές εσωτερικές διαμάχες, το AfD είναι σε πορεία να πετύχει την εικόνα ενός “επαγγελματισμού” στο κόμμα χωρίς να μαλακώσει τον τόνο ή το περιεχόμενό του, και ούτε οι ψηφοφόροι ούτε οι υποστηρικτές του φαίνεται να αποθαρρύνονται από αυτό.