Ημικρανία: Μία συχνή και επιβαρυντική νευρολογική διαταραχή

Η ημικρανία είναι μία από τις πιο συχνές διαταραχές του νευρικού συστήματος. Το 2021 κατατάχθηκε τρίτη ως προς την επιβάρυνση των νευρολογικών παθήσεων, σύμφωνα με τα προσαρμοσμένα κατά ηλικία έτη ζωής με αναπηρία (DALYs). Αποτελεί σημαντική αιτία αναπηρίας, μειωμένης ποιότητας ζωής και οικονομικού κόστους, ενώ παγκοσμίως το ποσοστό των ατόμων που διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται σωστά από επαγγελματία υγείας παραμένει χαμηλό. Η αντιμετώπισή της περιλαμβάνει ειδική αναλγητική αγωγή, καθώς και προφύλαξη με φαρμακευτική αγωγή που έχει εμπλουτιστεί τα τελευταία χρόνια με εξειδικευμένα φάρμακα.
Τι είναι η κεφαλαλγία και πόσο συχνή είναι
Η κεφαλαλγία, γενικά, είναι από τις πιο συχνές διαταραχές του νευρικού συστήματος. Αποτελεί ένα επώδυνο και εξουθενωτικό σύμπτωμα, που μπορεί να οφείλεται σε πρωτοπαθείς διαταραχές —όπως η ημικρανία, η κεφαλαλγία τάσης και η αθροιστική κεφαλαλγία— ή να εμφανιστεί δευτερογενώς σε πολλές άλλες καταστάσεις, με συχνότερη την κεφαλαλγία από υπερβολική χρήση φαρμάκων.
Παγκοσμίως, οι διαταραχές κεφαλαλγίας συνολικά επηρεάζουν περίπου το 40% του πληθυσμού, δηλαδή 3,1 δισεκατομμύρια άτομα (ΠΟΥ 2021), και εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες. Αποτελούν μία από τις τρεις πιο συχνές νευρολογικές παθήσεις σε μεγάλο εύρος ηλικιών — από την ηλικία των 5 ετών μέχρι και τα 80. Πρόκειται για παγκόσμιο πρόβλημα υγείας, που επηρεάζει ανθρώπους όλων των φυλών, εισοδημάτων και γεωγραφικών περιοχών.
Η ημικρανία ως αιτία αναπηρίας
Σύμφωνα με τις Παγκόσμιες Εκτιμήσεις Υγείας 2021, η ημικρανία κατατάχθηκε ως η τρίτη αιτία DALYs (Disability Adjusted Life Years) παγκοσμίως, μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο και τη νεογνική εγκεφαλοπάθεια. Η διαταραχή επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής, με επιπτώσεις στην οικογενειακή, κοινωνική και επαγγελματική λειτουργικότητα. Η μακροχρόνια προσπάθεια αντιμετώπισης μιας χρόνιας κεφαλαλγίας μπορεί επίσης να προδιαθέσει το άτομο σε άλλες ασθένειες, όπως άγχος και κατάθλιψη, οι οποίες είναι σημαντικά πιο συχνές σε άτομα με ημικρανία σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Πώς εκδηλώνεται η ημικρανία
Η ημικρανία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις πονοκεφάλου διάρκειας 4–72 ωρών. Μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, έμετο και/ή ευαισθησία στο φως (φωτοφοβία) ή στους ήχους (φωνοφοβία). Ο πόνος αφορά συνήθως τη μισή πλευρά του κεφαλιού (αν και όχι πάντα) και συχνά εντοπίζεται γύρω ή πίσω από το μάτι. Έχει σφύζοντα χαρακτήρα και είναι μέτριας έως σοβαρής έντασης.
Σε ορισμένους ασθενείς προηγείται «αύρα», με αναστρέψιμα οπτικά (γραμμές ζιγκ-ζαγκ), αισθητικά ή άλλα νευρολογικά συμπτώματα.
Πρόκειται για πολύ συχνή διαταραχή που αφορά το 12–15% του γενικού πληθυσμού. Επηρεάζει κυρίως άτομα ηλικίας 35–45 ετών, αλλά δυνατόν να εμφανιστεί και στην εφηβεία. Είναι πιο συχνή στις γυναίκες, πιθανώς λόγω ορμονικών παραγόντων. Στα παιδιά η διάρκεια των κρίσεων είναι μικρότερη και συνυπάρχουν συχνά κοιλιακά συμπτώματα.
Τι προκαλεί την ημικρανία
Η ακριβής αιτία της ημικρανίας παραμένει άγνωστη. Ωστόσο, θεωρείται ότι σχετίζεται με την απελευθέρωση ουσιών που προκαλούν φλεγμονή γύρω από τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία της κεφαλής, ενεργοποιώντας τον μηχανισμό της κρίσης.
Θεραπεία και πρόληψη – Αντιμετώπιση των κρίσεων
Η θεραπευτική προσέγγιση της ημικρανίας βασίζεται στην αντιμετώπιση των κρίσεων και στην πρόληψή τους. Η αναλγητική αγωγή περιλαμβάνει τα συνήθη μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ή παρακεταμόλη, αλλά και ειδικά αναλγητικά για την ημικρανία όπως οι τριπτάνες και τα νεότερης γενιάς φάρμακα τύπου γκεπάντες (gepants).
Μέτρα πρόληψης
- Η καθημερινή ρουτίνα παίζει σημαντικό ρόλο. Συνιστώνται:
- σταθερό πρόγραμμα ύπνου
- επαρκής ενυδάτωση
- υγιεινή διατροφή
- αποφυγή αλκοόλ και υπερβολικής καφεΐνης
- αναγνώριση τροφών που λειτουργούν ως εκλυτικοί παράγοντες (π.χ. τυρί, σοκολάτα, κρασί)
Σύγχρονη προφυλακτική φαρμακευτική αγωγή
Σε άτομα με πολύ συχνές ή σοβαρές κρίσεις απαιτείται προφυλακτική αγωγή. Τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί στη θεραπευτική φαρέτρα εξειδικευμένα φάρμακα που στοχεύουν τον υποδοχέα CGRP (Calcitonin Gene Related Peptide), ο οποίος διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην εμφάνιση της κρίσης. Τα φάρμακα αυτά κυκλοφορούν σε ενέσιμη μορφή ή σε χάπι και χορηγούνται σε ασθενείς που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια.
Η σημασία της εκτίμησης από Νευρολόγο
Για τη σωστή διάγνωση και τον καθορισμό ενός εξατομικευμένου θεραπευτικού πλάνου είναι απαραίτητη η εκτίμηση από ειδικό Νευρολόγο. Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου, τη συχνότητα των κρίσεων και την επίδρασή τους στην καθημερινότητα.
Νευρολογική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου Λεμεσού
Η Κλινική παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες διάγνωσης, θεραπείας και παρακολούθησης ασθενών με νοσήματα που καλύπτουν το ιδιαίτερα ευρύ φάσμα της ειδικότητας. Τα Εξωτερικά Ιατρεία λειτουργούν καθημερινά και η εξέταση των ασθενών γίνεται κατόπιν ραντεβού με ειδικό ιατρό, είτε τηλεφωνικώς στο 25202751, είτε μέσω της ιστοσελίδας του Οργανισμού Υπηρεσιών Υγείας. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Κλινική, μπορείτε να επισκεφθείτε τον ακόλουθο σύνδεσμοhttps://www.shso.org.cy/clinic/nevrologiko-2/.