Ευρωκοινοβούλιο, εκποιήσεις και το σόου του Φειδία

Σε μια χώρα όπου άνθρωποι μετρούν μέρες μέχρι να χάσουν το σπίτι τους, το τελευταίο που χρειάζεται είναι άλλη μια παράσταση για το TikTok.
Το θέμα των καταχρηστικών ρητρών και των εκποιήσεων δεν ανακαλύφθηκε ξαφνικά από τον Φειδία Παναγιώτου, oύτε άνοιξαν τώρα οι πόρτες της Ευρώπης για τους Κύπριους δανειολήπτες επειδή ένας Eυρωβουλευτής μάζεψε μερικές αναφορές και το έκανε βούκινο στο διαδίκτυο λες και ανακάλυψε τον τροχό.
Εδώ και χρόνια η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ελλιπή εφαρμογή της οδηγίας για τους καταχρηστικούς όρους σε συμβάσεις καταναλωτών, με διαδικασία επί παραβάσει που ξεκίνησε το 2013 και αναβίωσε το 2019, ακριβώς επειδή η Λευκωσία δεν έκανε αυτά που όφειλε, για να προστατεύσει τους δανειολήπτες από την αυθαιρεσία των τραπεζών.
Στο ίδιο διάστημα, η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δέχεται επανειλημμένα αναφορές πολιτών από την Κύπρο, που καταγγέλλουν πως ο συνδυασμός των τραπεζικών πρακτικών και της νομοθεσίας για τις εκποιήσεις, τους στερεί στην πράξη το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής στη Δικαιοσύνη. Σε μια από αυτές, η ίδια η υπηρεσία του Κοινοβουλίου υπενθυμίζει ότι η Κομισιόν έχει ανοίξει και επανεκκινήσει διαδικασία κατά της Κύπρου επειδή δεν εφαρμόζει σωστά το ευρωπαϊκό δίκαιο για τις καταχρηστικές ρήτρες.
Πολύ πριν εμφανιστεί ο Φειδίας Παναγιώτου στα έδρανα των Βρυξελλών και του Στρασβούργου, ο Γιώργος Γεωργίου του ΑΚΕΛ, από το 2019 κατέθεσε περίπου είκοσι κοινοβουλευτικές ερωτήσεις και υπόμνημα πενήντα δανειοληπτών, χωρίς η Κομισιόν να έχει προχωρήσει σε ουσιαστική δράση. Επίσης με παρέμβασή του στην Επιτροπή Αναφορών μόλις στις 2 Δεκεμβρίου, ζήτησε ειδική ερευνητική αποστολή της ΕΕ στην Κύπρο για να διαπιστωθεί η συστηματική παραβίαση των ευρωπαϊκών οδηγιών στις εκποιήσεις και στις τραπεζικές πρακτικές.
Ο Ευρωβουλευτής του ΔΗΚΟ Κώστας Μαυρίδης επίσης έθετε συστηματικά το θέμα. Με δική του πρωτοβουλία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε το 2019 αναφορά που καλεί την Κύπρο να συμμορφωθεί έμπρακτα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την προστασία των δανειοληπτών από παράνομους και καταχρηστικούς όρους. Πρόσφατα μάλιστα επανήλθε δημόσια, υπενθυμίζοντας πως είναι παράδοξο μια χώρα που αναλαμβάνει την προεδρία του Συμβουλίου να μην έχει ακόμη θωρακίσει τους πολίτες της από τις τραπεζικές παρανομίες.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο έρχεται το 2024 ο Φειδίας Παναγιώτου, ως νέος ανεξάρτητος ευρωβουλευτής, και καταθέτει γραπτή ερώτηση προς την Επιτροπή, μιλώντας για «29 χρόνια αποτυχίας» προστασίας των δανειοληπτών και ζητώντας να μάθει τι έγινε με τη διαδικασία επί παραβάσει κατά της Κύπρου και γιατί δεν εφαρμόζονται στην πράξη οι αποφάσεις της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή. Μια σωστή κίνηση για κάτι ουσιαστικό αντί για φάρσες σε πλατείες και τσουλήθρες σε αίθουσες συνεδριάσεων.
Το πρόβλημα δεν είναι η ενασχόληση του Φειδία. Το πρόβλημα είναι ότι παρουσιάζει μια θεσμική διαδικασία ρουτίνας ως κάποιο μεγαλειώδες προσωπικό κατόρθωμα. Η διαδικασία της Επιτροπής Αναφορών λειτουργεί εδώ και χρόνια σαν βαλβίδα εκτόνωσης. Οι πολίτες καταθέτουν αναφορές, οι ευρωβουλευτές βγάζουν δελτία Τύπου και στο τέλος η υπόθεση καταλήγει σε μια ακόμη επιστολή της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη. Χωρίς εθνική πολιτική βούληση, τίποτα δεν αλλάζει.
Είναι επίσης χρήσιμο να θυμόμαστε ότι το ευρωπαϊκό μέτωπο για τις τράπεζες δεν είναι μονοδιάστατο και δεν αφορά μόνο τις εκποιήσεις. Κάποιες φορές έχει και άλλη όψη η οποία είναι η νοοτροπία του «δεν πληρώνω».
Η αλήθεια είναι πιο πεζή και λιγότερο θεαματική από τα βιντεούθκια. Χωρίς επιτάχυνση των εναρμονιστικών νομοσχεδίων, χωρίς ενίσχυση της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, χωρίς δικαστήρια που να εφαρμόζουν στην πράξη το ευρωπαϊκό δίκαιο, καμία ερώτηση, κανένα βίντεο και καμία «μαζική αναφορά» δεν θα σώσει κανέναν δανειολήπτη από την εκποίηση. Η Ευρώπη δίνει τα νομικά εργαλεία. Το αν θα γίνουν εργαλείο προστασίας ή άλλοθι για λαϊκισμό, είναι μια άλλη υπόθεση που δεν έχει σχέση με τα likes.