Ενώνουν δυνάμεις για τις γυναίκες-θύματα βίας

Του Χρήστου Χαραλάμπους
Στην Κύπρο, σχεδόν καθημερινά καταγράφονται περιστατικά βίας με θύματα γυναίκες, τα οποία βλέπουν το φως της δημοσιότητας, με τους θύτες να οδηγούνται ενώπιον της δικαιοσύνης, ενώ πολύ περισσότερα είναι εκείνα που βιώνουν μόνα τους τα θύματα, επιλέγοντας τη σιωπή τους είτε γιατί φοβούνται τα χειρότερα από τους θύτες, είτε γιατί τρέμουν στο ενδεχόμενο «κράξιμο» που θα δεχτούν από την κοινωνία. Ελπιδοφόρο είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες γυναίκες-θύματα βίας βρίσκουν το θάρρος και σπάνε τη σιωπή τους.
Η 25η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Διεθνής Μέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, αλλά και γενικότερα ο Νοέμβρης χαρακτηρίζεται από δράσεις που στοχεύουν στην ενημέρωση και κυρίως στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Είναι σε αυτά τα πλαίσια δράσεων που ο χώρος του Παλιού Λιμανιού στη Λεμεσό θα φιλοξενήσει σήμερα, Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2025, από τις 10:00 π.μ. μέχρι τις 10:00 μ.μ., μια αλλιώτικη εκδήλωση, στην οποία καθοριστική είναι η συμβολή των ανθρώπων της τέχνης και γενικότερα του πολιτισμού.
Η εκδήλωση, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Οι καλλιτέχνες ενάντια στη βία κατά των γυναικών», διοργανώνεται από τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Μονογονεϊκών Οικογενειών και Φίλων και την Πολιτιστική Κίνηση «Επιλογή», με τη συνεργασία των τεσσάρων Δήμων της Λεμεσού, του ΕΟΑ και άλλων οργανωμένων φορέων, και τη στήριξη του Εθνικού Συντονιστικού Φορέα για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας Κατά των Γυναικών.
«Ενώνουμε δυνάμεις ώστε μέσα από τον πολιτισμό, που είναι από τη φύση του προοδευτικός, να στείλουμε ένα ηχηρό μήνυμα αντίστασης κατά της έμφυλης βίας, καθώς οι καλλιτέχνες και ο πολιτισμός μπορούν να στείλουν αυτό το μήνυμα με έναν ιδιαίτερο και δυνατό τρόπο, δημιουργώντας συνειδήσεις και επιδρώντας στην κοινωνία μέσα από την τέχνη», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η πρόεδρος του Συνδέσμου Μονογονεϊκών Οικογενειών, Αργεντούλα Ιωάννου, επισημαίνοντας ότι δεν είναι τυχαίο ότι στην εκδήλωση η συντριπτική πλειοψηφία των καλλιτεχνών που συμμετέχουν είναι γυναίκες.
Η πρόεδρος της «Επιλογής», Τατιάνα Τσιέττη, υποδεικνύοντας ότι «ο πολιτισμός είναι ένα κανάλι έκφρασης όχι μόνο της χαράς, αλλά και των προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει η κοινωνία», επισημαίνει ότι πάντα «οι καλλιτέχνες, μέσα από την παρουσία και το έργο τους, μπορούν να μεταφέρουν μηνύματα που αγγίζουν τον κόσμο, γιατί μέσα από την αλήθεια του πολιτισμού ο κόσμος λαμβάνει το μήνυμα όπως έχει την ώρα που θα ακούσει ένα τραγούδι ή θα παρακολουθήσει ένα θεατρικό δρώμενο ή θα δει μια εικόνα… θα νιώσει και θα καταλάβει πιο εύκολα το μήνυμα». Η «επιδίωξή μας», είπε, «είναι να γίνει βίωμα σε όλους ότι η βία δεν έχει θέση στην κοινωνία και ιδιαίτερα οι γυναίκες να συνειδητοποιήσουν ότι η βία είναι απαγορευμένη».
Ο ρόλος και οι ευθύνες κυβέρνησης και τοπικών Αρχών
Υποδεικνύοντας ότι δεν είναι αρκετό να καλούνται οι γυναίκες-θύματα βίας να σπάσουν τη σιωπή τους, η Αργεντούλα Ιωάννου τονίζει ότι «για να τολμήσει μια γυναίκα να καταγγείλει, πρέπει και το κράτος να της προσφέρει ένα άμεσο και αποτελεσματικό δίκτυο υπηρεσιών προστασίας, που δυστυχώς δεν υπάρχει». Ενδεικτικά αναφέρει ότι τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα μετά το φιάσκο της καταδίκης της Αγγλίδας θύματος βιασμού για ψευδή κατάθεση (η Κύπρος καταδικάστηκε από το ΕΔΑΔ, ακόμα και μετά την ανατροπή της απόφασης από το Ανώτατο Δικαστήριο), δημιουργήθηκαν ειδικά κλιμάκια ενδοοικογενειακής βίας στα ΤΑΕ όλων των επαρχιών. «Όχι όμως για όλες τις μορφές έμφυλης βίας, και χωρίς επαρκή εκπαίδευση των αστυνομικών, αλλά ούτε συστηματική εκπαίδευση που να αλλάζει τη σεξιστική κουλτούρα της αστυνομίας, στην οποία επικρατεί η καχυποψία για την ευθύνη του θύματος».
Τον περασμένο Ιούνιο, η Κύπρος καταδικάστηκε για δεύτερη φορά τον ίδιο χρόνο από το ΕΔΑΔ, με μια απόφαση καταπέλτη, για την παραχώρηση από τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα αναστολής ποινικής δίωξης στον φερόμενο θύτη βιασμού στη Λάρνακα, ο οποίος λανθασμένα θεώρησε ότι το θύμα είχε δώσει τη συγκατάθεσή του. «Αναμένουμε ακόμα από τη Δημοκρατία τα μέτρα συμμόρφωσης με τις δύο καταδικαστικές αποφάσεις του ΕΔΑΔ, ώστε η Κύπρος να μπορέσει να τηρήσει τις απαιτήσεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, η οποία έγινε και νόμος το 2021». Επισημαίνοντας τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις του κράτους απέναντι στις γυναίκες-θύματα βίας, η κα Ιωάννου αναφέρει, μεταξύ άλλων, την ανάγκη στελέχωσης των Κλιμακίων Βίας της Αστυνομίας με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους για στήριξη των γυναικών που τολμούν να καταγγείλουν, αλλά και νομική εκπαίδευση των αστυνομικών ώστε να μπορούν να χειρίζονται το αποδεικτικό βάρος υποθέσεων έμφυλης βίας και βιασμών, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Χρειάζεται επίσης η δημιουργία ειδικού κλιμακίου Έμφυλης Βίας σε κάθε επαρχιακό Γραφείο Ευημερίας.
Σε επίπεδο τοπικών Αρχών, το βασικότερο είναι η ασφάλεια με τοπική αστυνόμευση, ιδιαίτερα τα βράδια, και η λειτουργία γραμμής άμεσης δράσης και καταγγελίας. Απαραίτητη είναι και η δημιουργία γραφείων κοινωνικών λειτουργών στους δήμους για παροχή άμεσης στήριξης στα θύματα, διαμεσολάβηση με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες για συνοδεία των θυμάτων στην αστυνομία, αλλά και εξεύρεση στέγης. Επίσης, η δημιουργία καταφυγίων από τους δήμους με υπηρεσίες συνοδών, μεταφοράς και ψυχολογικής στήριξης θυμάτων.
Πέραν τούτων, τονίζεται η ανάγκη για «συστηματική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στα σχολεία, ώστε να μπορούν να μεταφέρουν τη σύγχρονη κουλτούρα ότι η βία κατά των γυναικών είναι έγκλημα», αλλά και την «ενίσχυση των συμβουλευτικών ψυχολόγων, ώστε να μπορούν να εντοπίζουν, να διαχειρίζονται σωστά και να καταγγέλλουν υποθέσεις κακοποίησης γυναικών και παιδιών».