Εννέα χρόνια χωρίς τον George Michael: Η φωνή μιας γενιάς, η μουσική ιδιοφυΐα και η πολιτική του στάση

Συμπληρώνονται φέτος εννέα χρόνια από τον θάνατο του George Michael, ενός από τους πιο επιδραστικούς και σύνθετους καλλιτέχνες της σύγχρονης μουσικής ιστορίας. Στις 25 Δεκεμβρίου 2016, ανήμερα Χριστουγέννων, ο κόσμος αποχαιρέτησε όχι απλώς έναν παγκόσμιο σταρ, αλλά έναν δημιουργό που αμφισβήτησε την ίδια τη βιομηχανία που τον ανέδειξε, έδωσε πολιτικό περιεχόμενο στην ποπ και χρησιμοποίησε τη φήμη του ως εργαλείο κοινωνικής παρέμβασης.
Γεννημένος το 1963 στο Λονδίνο ως Γεώργιος Κυριάκος Παναγιώτου, από Ελληνοκύπριο πατέρα και Αγγλίδα μητέρα, ο George Michael μεγάλωσε ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς. Η καταγωγή του, η εμπειρία του «ξένου» και η αίσθηση του ανήκειν και του μη ανήκειν ταυτόχρονα, σφράγισαν τόσο την καλλιτεχνική όσο και την πολιτική του ταυτότητα.
Από τους Wham! στην καλλιτεχνική αυτονομία
Η εκτόξευση ήρθε με τους Wham! τη δεκαετία του ’80. Χαρούμενη ποπ, νεανική ενέργεια, τεράστια εμπορική επιτυχία. Όμως, ήδη από τότε, ο George Michael έδειχνε ότι δεν χωρούσε για πολύ στο καλούπι του ανέμελου ειδώλου. Πίσω από τα χορευτικά hits κρυβόταν ένας δημιουργός με έντονη ανάγκη ελέγχου της μουσικής του, των στίχων του και του δημόσιου λόγου του.
Το Faith (1987) αποτέλεσε σημείο καμπής. Ένας δίσκος που τον μετέτρεψε σε παγκόσμιο φαινόμενο, αλλά ταυτόχρονα εγκλώβισε την εικόνα του σε έναν ρόλο που ο ίδιος σύντομα απέρριψε. Η συνειδητή του απόφαση να αποσυρθεί από το star system, να μειώσει τις δημόσιες εμφανίσεις και να συγκρουστεί με τη δισκογραφική του εταιρεία, τον έφερε σε ρήξη με τη βιομηχανία, αλλά τον απελευθέρωσε καλλιτεχνικά.
Με το Listen Without Prejudice Vol. 1 και αργότερα το Older, ο George Michael εγκατέλειψε την επιφανειακή ποπ, στράφηκε στην εσωστρέφεια, στη θλίψη, στον έρωτα, στον θάνατο και στη μνήμη. Η μουσική του ωρίμασε, έγινε πολιτική χωρίς συνθήματα, ανθρώπινη χωρίς εξωραϊσμούς.
Προσωπική ζωή, δημόσια έκθεση και αξιοπρέπεια
Η προσωπική του ζωή βρέθηκε πολλές φορές στο στόχαστρο των tabloids. Η δημόσια αποκάλυψη της σεξουαλικότητάς του, οι μάχες με τις εξαρτήσεις και οι περιόδοι σιωπής του παρουσιάστηκαν συχνά με χλευασμό και σκληρότητα. Ο George Michael, ωστόσο, δεν επέλεξε τον ρόλο του θύματος. Αντιμετώπισε την έκθεση ως πολιτική πράξη, διεκδικώντας το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα, στη διαφορετικότητα και στην ανθρώπινη αδυναμία.
Μετά τον θάνατό του αποκαλύφθηκε μια λιγότερο προβεβλημένη πλευρά του: η αθόρυβη φιλανθρωπική του δράση. Δωρεές εκατομμυρίων σε οργανισμούς για αστέγους, για ασθενείς με HIV/AIDS, για παιδιά και ανθρώπους στο κοινωνικό περιθώριο. Πράξεις που έκανε σκόπιμα μακριά από τα φώτα, θεωρώντας ότι η αλληλεγγύη χάνει την αξία της όταν γίνεται δημόσια επίδειξη.
Το Last Christmas: ένα τραγούδι-σύμβολο μνήμης και απώλειας
Το Last Christmas αποτελεί ίσως το πιο αναγνωρίσιμο τραγούδι του George Michael και ένα από τα πιο εμβληματικά κομμάτια της παγκόσμιας ποπ κουλτούρας. Κυκλοφόρησε το 1984 με τους Wham! και, παρά τον εορταστικό τίτλο του, πρόκειται για ένα βαθιά μελαγχολικό τραγούδι, αφιερωμένο στην απώλεια, στη διάψευση και στην εύθραυστη φύση της αγάπης.
Ο George Michael έγραψε, ενορχήστρωσε και παρήγαγε ο ίδιος το κομμάτι, αποδεικνύοντας από πολύ νωρίς το εύρος και τον απόλυτο έλεγχο που είχε πάνω στη μουσική του. Το Last Christmas δεν έγινε απλώς ένα χριστουγεννιάτικο hit, αλλά ένα πολιτισμικό φαινόμενο που επιστρέφει κάθε χρόνο, επανανοηματοδοτημένο από τις προσωπικές εμπειρίες κάθε ακροατή.
Η ειρωνεία της ιστορίας θέλησε ο George Michael να φύγει από τη ζωή ανήμερα Χριστουγέννων, γεγονός που φόρτισε το τραγούδι με σχεδόν μυθικές διαστάσεις. Σήμερα, το Last Christmas λειτουργεί σαν άτυπο μνημόσυνο, μια συλλογική πράξη μνήμης που υπενθυμίζει πως η ποπ μουσική μπορεί να μιλά για τον πόνο και την απώλεια με ειλικρίνεια, χωρίς να χάνει τη μαζικότητά της.
Η αριστερή πολιτική του ταυτότητα και η σύγκρουση με την εξουσία
Ο George Michael υπήρξε ανοιχτά πολιτικοποιημένος και ξεκάθαρα τοποθετημένος στον χώρο της Αριστεράς. Δεν αντιμετώπισε ποτέ την πολιτική ως επικοινωνιακό αξεσουάρ, αλλά ως προέκταση της προσωπικής και καλλιτεχνικής του ταυτότητας. Άσκησε έντονη κριτική στον νεοφιλελευθερισμό, στην κοινωνική ανισότητα και στις κυβερνήσεις που, κατά την άποψή του, πρόδωσαν τις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Σατίρισε ευθέως τη Μάργκαρετ Θάτσερ, καταφέρθηκε εναντίον του Τόνι Μπλερ και της συμμαχίας του με τον Τζορτζ Μπους, ιδιαίτερα για τον πόλεμο στο Ιράκ, με το Shoot the Dog να αποτελεί ένα από τα πιο ξεκάθαρα πολιτικά τραγούδια της εποχής του. Στήριξε δημόσια τα εργατικά δικαιώματα, το κράτος πρόνοιας και τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, όχι ως lifestyle επιλογή, αλλά ως βαθιά πολιτική θέση απέναντι στον συντηρητισμό και τον αποκλεισμό.
Για τον George Michael, η μουσική ήταν πράξη αντίστασης. Μίλησε για την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και την ανάγκη να στέκεσαι απέναντι στην εξουσία, ακόμη κι αν αυτό έχει κόστος.
Μια κληρονομιά που παραμένει ζωντανή
Εννέα χρόνια μετά τον θάνατό του, ο George Michael δεν ανήκει στο παρελθόν. Τα τραγούδια του συνεχίζουν να ακούγονται, οι στίχοι του να συνομιλούν με το παρόν και η πολιτική του στάση να λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι η τέχνη μπορεί –και πρέπει– να παίρνει θέση. Δεν υπήρξε απλώς ένας μεγάλος καλλιτέχνης. Υπήρξε μια συνείδηση της εποχής του, που παραμένει επίκαιρη όσο ποτέ.
Διαβάστε επίσης: