Ενιαία κεφαλαιαγορά: Τι αλλάζει στις αγορές της Ε.Ε.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιταχύνει τα βήματά της προς τη δημιουργία ενιαίας κεφαλαιαγοράς, ενεργοποιώντας το σχέδιο για την Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων (SIU), με στόχο την άρση εμποδίων, γραφειοκρατικών δεσμεύσεων και εθνικών ιδιαιτεροτήτων που εξακολουθούν να κατακερματίζουν τις αγορές κεφαλαίου στην Ευρώπη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε δέσμη μέτρων που αποσκοπεί στη διευκόλυνση των συναλλαγών σε όλες τις αγορές και τα χρηματιστήρια, τόσο σε τοπικό όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο, εισάγοντας ενιαίους κανόνες, κοινά πρότυπα εποπτείας και εκτεταμένη χρήση τεχνολογιών τύπου blockchain.
Κεντρικός στόχος είναι η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου, αποτελεσματικού και ανταγωνιστικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο θα προσφέρει περισσότερες επιλογές αξιοποίησης αποταμιεύσεων για τους πολίτες και βελτιωμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση για τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ε.Ε.
Blockchain και κατάργηση του T+2
Στο επίκεντρο των αλλαγών βρίσκεται η εφαρμογή της Τεχνολογίας Κατανεμημένου Καθολικού (DLT), δηλαδή της τεχνολογίας blockchain, τόσο στο στάδιο των συναλλαγών όσο και στις μετασυναλλακτικές διαδικασίες. Μεταξύ των βασικών παρεμβάσεων περιλαμβάνεται η κατάργηση του διακανονισμού T+2 ή T+3, με στόχο την άμεση εκκαθάριση και φύλαξη τίτλων μέσω λεγόμενου atomic settlement.
Παράλληλα, προβλέπεται ενιαίο ωράριο λειτουργίας των αγορών, πλήρης και ομοιόμορφη εφαρμογή της MiFID χωρίς τοπικές παρεκκλίσεις, καθώς και πλήρης προσβασιμότητα των επενδυτών σε οποιονδήποτε τίτλο διαπραγματεύεται σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή αγορά.
Ενιαίοι κανόνες και πανευρωπαϊκή αγορά
Η δέσμη μέτρων στοχεύει στην εξάλειψη κάθε εθνικής ιδιαιτερότητας, με βασικούς άξονες:
- την ενίσχυση της εισροής κεφαλαίων στις ρυθμιζόμενες αγορές και τα κεντρικά αποθετήρια τίτλων,
- τη θέσπιση ενιαίου καθεστώτος “Διαχειριστή Πανευρωπαϊκής Αγοράς (PEMO)”,
- τον εξορθολογισμό εταιρικών δομών και αδειών σε ενιαία οντότητα στην Ευρωζώνη,
- τη διευκόλυνση της διασυνοριακής διανομής επενδυτικών κεφαλαίων, όπως Αμοιβαία Κεφάλαια, ΟΣΕΚΑ και ΟΕΕ.
Πιέσεις και συγκέντρωση των αγορών
Η απόφαση της Επιτροπής ελήφθη λίγες ημέρες μετά την ολοκλήρωση της πρότασης εξαγοράς της ΕΧΑΕ από τη Euronext, κίνηση που ερμηνεύεται ως πρόωρη προσαρμογή στις εξελίξεις που δρομολογούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η εφαρμογή των νέων κανόνων αναμένεται να ασκήσει πιέσεις στις επιμέρους αγορές, οδηγώντας ενδεχομένως σε περαιτέρω συγκέντρωση, καθώς οι χρηματιστηριακές πλατφόρμες καλούνται να λειτουργούν ως μία ενιαία αγορά. Οι μεμονωμένες αγορές θα χρειαστεί να προχωρήσουν σε σημαντικές επενδύσεις και τεχνικές προσαρμογές, προκειμένου να ανταποκριθούν στο νέο καθεστώς.
Γιατί η Ευρώπη επιταχύνει
Σύμφωνα με την εισήγηση της Επιτροπής, οι κεφαλαιαγορές της Ε.Ε. παραμένουν κατακερματισμένες, μικρές και λιγότερο ανταγωνιστικές. Το 2024, η συνολική κεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων αντιστοιχούσε μόλις στο 73% του ΑΕΠ της Ε.Ε., έναντι 270% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ, ενώ τα επενδυτικά κεφάλαια στην Ευρώπη είναι πέντε φορές μικρότερα από εκείνα της Wall Street.
Οι διαφορετικές εθνικές ρυθμίσεις εξακολουθούν να περιορίζουν τις διασυνοριακές δραστηριότητες, επηρεάζοντας αρνητικά τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους επενδυτές. Η νέα δέσμη μέτρων επιχειρεί να απλοποιήσει ριζικά το κανονιστικό και εποπτικό πλαίσιο, μόλις εννέα μήνες μετά την παρουσίαση της στρατηγικής SIU, υπογραμμίζοντας τον επείγοντα πολιτικό χαρακτήρα της πρωτοβουλίας.
Όπως επισημαίνεται, η Ευρώπη ξεκινά από το πιο «εύκολο» σκέλος, τις αγορές κεφαλαίου, καθώς στον τραπεζικό τομέα εξακολουθούν να καταγράφονται ισχυρές αντιστάσεις.