Ελεγκτική Υπηρεσία: Τη νύφη για τα μπακαλοδέφτερα στο ΤΟΜ πληρώνουν οι πολίτες – Λεωφορειούχοι διεκδικούν από το κράτος €59 εκατ. αποζημιώσεις

Πέντε εταιρείες λεωφορείων διεκδικούν από τους φορολογούμενους πέραν των €59 εκατ. τα οποία θεωρούν ότι τους οφείλει το κράτος για την περίοδο 2010-2020, ενώ το Τμήμα Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ) υπερχρεώνει όσους οδηγούς καθυστερήσουν να ανανεώσουν την άδεια κυκλοφορίας του οχήματος τους.
Την ίδια ώρα οι έλεγχοι του ΤΟΜ πάσχουν ενώ στην σούμα των εισπράξεων μόνο σε ένα χρόνο ανάμεσα σε δύο συστήματα που χρησιμοποιούνται, παρατηρήθηκε διαφορά €314.000.
Η πιο πάνω κατάσταση που θυμίζει τη ρήση «όπου σε έβρω και όπου με έβρεις» καταγράφεται στην Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας με ελεγχόμενους φορείς το υπουργείο Μεταφορών και ειδικότερα τη διοίκηση και το Τμήμα Οδικών Μεταφορών.
Όπως υποδεικνύει ο Γενικός Ελεγκτής κ. Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, πέντε Ανάδοχοι έχουν καταχωρίσει αγωγές κατά του κράτους, διεκδικώντας επιπρόσθετα ποσά ύψους άνω των €59 εκατ., πέραν από αυτών που έχουν ήδη λάβει, για οικονομικές διαφορές της περιόδου 2010-2020. Οι διαφορές αυτές προέκυψαν λόγω διαφωνιών, αναφορικά με τον τρόπο υπολογισμού και το ύψος της κυβερνητικής συνεισφοράς. Η εκδίκαση των υποθέσεων βρισκόταν ακόμη σε αρχικό στάδιο κατά την ημερομηνία ολοκλήρωσης του ελέγχου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Όπως υποδεικνύεται, παρά το γεγονός ότι έχει παρέλθει σημαντικό χρονικό διάστημα από τη λήξη των συμβάσεων της δεκαετίας 2010-2020, το ΤΟΜ εξακολουθεί να μην είναι σε θέση να ποσοτικοποιήσει την τυχόν συνολική οφειλή του προς τους Αναδόχους.
Πάντως, το Τμήμα σχολιάζοντας τα ευρήματα της Έκθεσης υποδεικνύει, πως «σε περίπτωση που καταδειχθούν τυχόν υπερπληρωμές (σε λεωφορειούχους) θα μελετηθεί μαζί με τη Νομική Υπηρεσία η δυνατότητα για καταχώρηση αγωγής για είσπραξη των οφειλών».
Σχετικά με τις διαφορές στον υπολογισμό των εσόδων του Τμήματος Οδικών Μεταφορών, στην Έκθεση καταγράφονται και τα ακόλουθα:
«Στο τέλος του χρόνου παρουσιάζονται διαφορές μεταξύ των δύο συστημάτων στο ετήσιο σύνολο των εισπράξεων, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την ορθότητα των εισπράξεων που παρουσιάζονται στις οικονομικές καταστάσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε σύγκριση των εσόδων που παρουσιάζονται στα δύο συστήματα στις 31.12.2023, προέκυψε καθαρή διαφορά συνολικού ύψους €314.925, με το συνολικό ποσό σε κονδύλια εσόδων στο FIMAS να είναι μεγαλύτερο από το σύνολο εσόδων στο TOMIS».
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των εσόδων από την έκδοση αδειών κυκλοφορίας με το σύστημα FIMAS να καταγράφει έσοδα €74, 8 εκατ. και στο σύστημα TOMIS να παρουσιάζει έσοδα €76 εκατ.
Όσον αφορά την κατανομή του συνόλου της αξίας των Συμβάσεων, το τελευταίο διάστημα η κατανομή των κρατικών κονδυλίων (συμβάσεων), ανά επαρχία, έχει ως ακολούθως:
Λευκωσία 34%, Λεμεσός 23%, Λάρνακα 15%, Αμμόχωστος και Πάφος από 11% ενώ οι διαστικές διαδρομές κάλυπταν ποσοστό 6%. Όσον αφορά τα ποσά των πιο πάνω συμβάσεων που υπεγράφησαν με τις διάφορες εταιρείες για την περίοδο 2020-2032 (κατά περίπτωση), η σύμβαση της Λευκωσίας αφορά €175.643.155 εκατ., η σύμβαση της Λάρνακας €78.956.500, της Αμμοχώστου €59.675.040, της Λεμεσού €123.066.983 και της Πάφου 55.000.000.
Ο Γενικός Ελεγκτής καταγράφει και τις εξής παρατηρήσεις:
-Η Αναθέτουσα Αρχή (ΤΟΜ) δεν αξιολογεί την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και δεν επιβάλλει οικονομικές κυρώσεις, με κίνδυνο απώλειας εσόδων (στις εταιρείες λεωφορείων)
-Μη επιβολή ποινών/σφάλματα πληρωμών
-Σημειώθηκαν καθυστερήσεις ή παραλείψεις στην επιβολή συμβατικών ποινών για μη έγκαιρη υποβολή στοιχείων από τους Αναδόχους.
-Ο δειγματοληπτικός έλεγχος έδειξε σφάλματα σε δείκτες και υπολογισμούς αποζημιώσεων, οδηγώντας σε υπερπληρωμές. Τα σφάλματα δεν είναι ουσιώδη ως ποσοστό του συνολικού ύψους των συμβάσεων, αλλά υποδηλώνουν αδυναμία ακριβούς υπολογισμού των οφειλών.
-Κατά τη διαχείριση των συμβάσεων δεν εφαρμόστηκε επαρκής διαχωρισμός ρόλων, με το ίδιο άτομο να υπολογίζει και να ελέγχει τις πληρωμές.
-Στην περίπτωση σύμβασης που αφορούσε την Τηλλυρία, η απουσία πρόνοιας για κυρώσεις επέτρεψε σημαντικές καθυστερήσεις στην υποβολή εγγράφων.
–Αδυναμίες στο σύστημα εσωτερικού ελέγχου
-Οι διαδικασίες εισπράξεων στα Επαρχιακά Γραφεία του ΤΟΜ παρουσιάζουν κενά και μη τήρηση οδηγιών του Γενικού Λογιστηρίου, αυξάνοντας τον κίνδυνο για την πληρότητα και νομιμότητα των εισπράξεων.
-Λανθασμένος υπολογισμός επιβαρύνσεων
-Το Μηχανογραφικό σύστημα του ΤΟΜ (TOMIS) υπολογίζει λανθασμένα την επιβάρυνση για καθυστερημένη πληρωμή τελών κυκλοφορίας, οδηγώντας σε υπερχρεώσεις των πολιτών.
-Ανεπιτυχής συμφιλίωση εσόδων.
Το υπουργείο Μεταφορών και το ΤΟΜ επέβαλαν καθυστερημένα ή δεν επέβαλαν καθόλου τις ποινές που προβλέπονται από τις συμβάσεις για την καθυστερημένη υποβολή στοιχείων από τους Αναδόχους, όπως προνοείται στις συμβάσεις, με αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων και, πιθανώς, τη δημιουργία εντυπώσεων για μεροληπτική στάση υπέρ ή εναντίον ορισμένων Αναδόχων.
Κατά τη διαχείριση των συμβάσεων, το ίδιο άτομο διενεργούσε τους υπολογισμούς των πληρωμών, ενώ παράλληλα συμμετείχε στην επιτροπή η οποία διενεργούσε ελέγχους επί των εν λόγω υπολογισμών και προέβαινε σε εισηγήσεις προς τη διοίκηση σχετικά με τις πληρωμές προς τους Αναδόχους των συμβάσεων. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον αυξημένο κίνδυνο μη ανιχνευμένων σφαλμάτων ή παραλείψεων.
-Ο έλεγχος ανέδειξε αδυναμίες στην εφαρμογή διαδικασιών και τη λειτουργία εσωτερικών δικλίδων σε σχέση με τη διενέργεια εισπράξεων στα Επαρχιακά Γραφεία (ΕΓ) του ΤΟΜ, καθώς αρκετές από τις σχετικές οδηγίες του Γενικού Λογιστηρίου δεν τηρούνται ή τηρούνται αποσπασματικά. Συλλογικά, οι αδυναμίες που παρατίθενται στην Έκθεση αποτελούν κενά στο σύστημα εσωτερικού ελέγχου που δημιουργούν αμφιβολίες ως προς την πληρότητα, ορθότητα και νομιμότητα των εισπράξεων του ΤΟΜ που ενσωματώνονται στις οικονομικές καταστάσεις της Δημοκρατίας.
-Διαπιστώθηκε ότι ο υπολογισμός της επιβάρυνσης από το Μηχανογραφικό σύστημα του ΤΟΜ (TOMIS), για καθυστερημένη εξόφληση τελών κυκλοφορίας είναι λανθασμένος, με αποτέλεσμα να προκύπτει υπερχρέωση στους ιδιοκτήτες οχημάτων. Συγκεκριμένα, σε όλες τις περιπτώσεις καθυστερημένης εξόφλησης, η επιβάρυνση υπολογίζεται ως ποσοστό επί του ετήσιου τέλους, ακόμη και στις περιπτώσεις ανανέωσης της άδειας κυκλοφορίας για μικρότερη περίοδο (π.χ. τρεις ή έξι μήνες).