Ειρήνη σε… μετρητά: Όσα πραγματικά συζητούν ΗΠΑ και Ρωσία – «Deal» δισεκατομμυρίων και κοινή αποστολή στον Άρη με την SpaceX του Μασκ

Τρεις ισχυροί επιχειρηματίες -δύο Αμερικανοί και ένας Ρώσος- κάθισαν σκυμμένοι πάνω από έναν φορητό υπολογιστή στο Μαϊάμι Μπιτς τον περασμένο μήνα, επισήμως για να επεξεργαστούν ένα σχέδιο τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία.
Σύμφωνα όμως με άτομα που γνωρίζουν τις συζητήσεις -και τα οποία επικαλείται σε άρθρο της η Wall Street Journal- ο πραγματικός σκοπός ήταν πολύ ευρύτερος: η χάραξη μιας μυστικής διαδρομής για την επανένταξη της ρωσικής οικονομίας στο διεθνές περιβάλλον και η εξασφάλιση πρωταγωνιστικού ρόλου αμερικανικών επιχειρήσεων σε μελλοντικά επενδυτικά έργα.
Στο παραθαλάσσιο κτήμα του Στιβ Γουίτκοφ -δισεκατομμυριούχου κατασκευαστή και ειδικού απεσταλμένου της αμερικανικής κυβέρνησης- εξελισσόταν μια συνάντηση που, σύμφωνα με ανθρώπους με γνώση των συνομιλιών, ξεπερνούσε κατά πολύ το προσκήνιο ενός ειρηνευτικού σχεδίου. Ο Κιρίλ Ντμίτριεφ, επικεφαλής του ρωσικού κρατικού επενδυτικού ταμείου και προσωπικός διαπραγματευτής του Βλαντίμιρ Πούτιν, είχε συμβάλει καθοριστικά στη διαμόρφωση του εγγράφου που οι τρεις άνδρες επεξεργάζονταν στην οθόνη. Ο Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, είχε φτάσει από το κοντινό σπίτι του στη νησίδα, που είναι γνωστή ως «Billionaire Bunker».
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι συζητήσεις αφορούσαν έναν φιλόδοξο σχεδιασμό επανένταξης της ρωσικής οικονομίας των δύο τρισ. δολαρίων στη διεθνή αγορά, με τις αμερικανικές εταιρείες να τοποθετούνται πρώτες στη σειρά για μελλοντικά οικονομικά οφέλη. Ο Ντμίτριεφ προωθούσε τη χρήση των περίπου 300 δισ. δολαρίων των παγωμένων ρωσικών αποθεμάτων σε ευρωπαϊκές τράπεζες, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν κοινά έργα ΗΠΑ – Ρωσίας και ένα αμερικανικής ηγεσίας πρόγραμμα ανοικοδόμησης της Ουκρανίας.
Επιπλέον, πρότεινε συνεργασίες στην Αρκτική για την εκμετάλλευση σπάνιων ορυκτών, ενώ υποστήριζε ότι ακόμη και μια κοινή αποστολή στον Άρη με την SpaceX του Έλον Μασκ δεν ήταν εκτός συζήτησης.
Πού στοχεύει το Κρεμλίνο
Για το Κρεμλίνο, οι συνομιλίες στο Μαϊάμι αποτελούσαν την κορύφωση μιας στρατηγικής που, σύμφωνα με Δυτικούς αξιωματούχους, είχε σχεδιαστεί πριν από την ορκωμοσία του προέδρου: την παράκαμψη του παραδοσιακού συστήματος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ και την προώθηση της Ρωσίας ως χώρας με τεράστιες οικονομικές ευκαιρίες, παρά ως στρατιωτικής απειλής.
Με μεγάλες προτάσεις στον τομέα της ενέργειας και της εξόρυξης σπάνιων γαιών, η Μόσχα στόχευε να αναδιαμορφώσει τον οικονομικό χάρτη της Ευρώπης και να ενισχύσει τις αποστάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και παραδοσιακών συμμάχων τους.
Ο Ντμίτριεφ, πρώην στέλεχος της Goldman Sachs, είχε βρει ευήκοα ώτα στον Γουίτκοφ -επί χρόνια συνεργάτη του Αμερικανού προέδρου- και τον Κούσνερ, του οποίου το επενδυτικό ταμείο Affinity Partners είχε εξασφαλίσει επενδύσεις δισεκατομμυρίων από αραβικά κράτη. Η κοινή τους οπτική ευθυγραμμιζόταν με την προσέγγιση Τραμπ ότι οι γεωπολιτικές κρίσεις μπορούν να επιλυθούν μέσα από οικονομικές συμφωνίες. Όπως δήλωσε ο Γουίτκοφ στη «Wall Street Journal»: «Η Ρωσία έχει τεράστιους πόρους και απέραντες εκτάσεις. Αν όλοι συμμετέχουν και ευημερούν, αυτό θα λειτουργήσει ως ανάχωμα σε μελλοντικές συγκρούσεις».
Η διαρροή των 28 σημείων του σχεδίου προκάλεσε άμεσες αντιδράσεις από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και την Ουκρανία, οι οποίες υποστήριξαν ότι εξυπηρετεί κυρίως ρωσικές θέσεις και παρακάμπτει κρίσιμες «κόκκινες γραμμές» του Κιέβου. Παρά τις διαβεβαιώσεις Αμερικανών αξιωματούχων ότι το κείμενο δεν έχει οριστικοποιηθεί, η ανησυχία παραμένει, καθώς η Ρωσία αποκομίζει εμπορικά οφέλη, παρά τη βίαιη αλλαγή των συνόρων. Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ, σχολίασε χαρακτηριστικά: «Ξέρουμε ότι αυτό δεν αφορά την ειρήνη. Είναι για το εμπόριο».
Στον Λευκό Οίκο, στελέχη θεωρούν ότι η σύζευξη επιχειρηματικών συμφερόντων και γεωπολιτικής αποτελεί ευκαιρία. Σύμφωνα με άτομο που έχει γνώση των συνομιλιών, η Ρωσία προτιμά αμερικανικές εταιρείες έναντι Ευρωπαίων ανταγωνιστών, που «έχουν μιλήσει υποτιμητικά» για τις προσπάθειες ειρήνης. «Είναι το “Art of the Deal” του Τραμπ: “Βλέπετε, κλείνω αυτή τη συμφωνία και έχει τεράστια οικονομικά οφέλη για την Αμερική”» ανέφερε η πηγή.
Οι προθέσεις του Πούτιν
Το ερώτημα που παραμένει είναι αν ο Πούτιν αντιμετωπίζει σοβαρά αυτήν την προσέγγιση ή αν επιχειρεί να κερδίσει χρόνο, ώστε να συνεχίσει έναν πόλεμο που θεωρεί ιστορικής σημασίας. Πάντως, στενοί συνεργάτες του, όπως οι Γκενάντι Τιμτσένκο, Γιούρι Κοβαλτσούκ και οι αδελφοί Ρότενμπεργκ, έχουν αποστείλει εκπροσώπους για μυστικές συναντήσεις με αμερικανικές εταιρείες, διερευνώντας συμφωνίες εξόρυξης και ενέργειας -ακόμη και την αναβίωση του αγωγού Nord Stream 2.
Στο ενεργειακό μέτωπο, η Exxon Mobil συναντήθηκε με τη ρωσική Rosneft για πιθανή επιστροφή στο έργο Sakhalin, ενώ άλλοι επενδυτές, μεταξύ των οποίων ο Τοντ Μπέιλι και η Elliott Investment Management, εξετάζουν την απόκτηση ρωσικών διεθνών περιουσιακών στοιχείων που τελούν υπό πίεση λόγω κυρώσεων. Παράλληλα, κύκλοι κοντά στην κυβέρνηση εξετάζουν επενδύσεις σε έργα υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αρκτική ή ακόμη και στον αγωγό Nord Stream 2, με τον επιχειρηματία Στίβεν Λιντς να έχει ενισχύσει την παρουσία του στα λόμπι μέσω συνεργάτη του Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Γουίτκοφ, ο Λευκός Οίκος ή ο Κούσνερ συντάσσονται ή συντονίζουν αυτές τις επενδυτικές πρωτοβουλίες. Ο Γουίτκοφ, που αναμένεται να επισκεφθεί τη Ρωσία για έκτη φορά αυτήν την εβδομάδα, δήλωσε ότι οι Ουκρανοί «έχουν πολεμήσει ηρωικά για την ανεξαρτησία τους» και ότι «είναι ώρα να εδραιώσουν όσα πέτυχαν μέσω διπλωματίας».
Η μυστική διπλωματία
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι, ανέφερε ότι συγκεντρώνεται υλικό από Κίεβο και Μόσχα για την κατάρτιση ειρηνευτικού σχεδίου, ενώ κυβερνητικός αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι ο Κούσνερ και ο Γουίτκοφ συναντήθηκαν στο Μαϊάμι με τον Ουκρανό σύμβουλο εθνικής ασφάλειας Ρούστεμ Ουμέροφ και συνομίλησαν με τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ωστόσο, ορισμένες υπηρεσίες των ΗΠΑ είχαν περιορισμένη εικόνα των επαφών του Γουίτκοφ.
Στις συζητήσεις πριν από τη σύνοδο κορυφής του περασμένου Αυγούστου στην Αλάσκα, εξετάστηκε ακόμη και μια τεράστια ανταλλαγή κρατουμένων χωρίς πλήρη ενημέρωση της CIA ή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Μετά τη σύνοδο, ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών κυκλοφόρησαν φάκελο με λεπτομέρειες για τις οικονομικές διαπραγματεύσεις ΗΠΑ – Ρωσίας, προκαλώντας έκπληξη σε ανώτατους αξιωματούχους.
Ο Γουίτκοφ συνεργάζεται στενά με τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς και τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ενώ ο ειδικός απεσταλμένος για την Ουκρανία, στρατηγός εν αποστρατεία Κιθ Κέλογκ, έχει ουσιαστικά παραγκωνιστεί και ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από την κυβέρνηση.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η εικόνα που διαμορφώνεται είναι μια διαδικασία, στην οποία επιχειρηματίες με επιρροή κινούνται πέρα από τα παραδοσιακά όρια της διπλωματίας, επιδιώκοντας να συνδυάσουν ειρήνη και μεγάλα οικονομικά έργα. Όπως δήλωσε ο Γουίτκοφ: «Είμαι στη δουλειά της διευθέτησης συμφωνιών. Γι’ αυτό είμαι εδώ. Συνεχίζουμε να χτυπάμε την πόρτα και να προτείνουμε ιδέες».