Δώρο εορτών σε Αξιωματούχους: «Ο Λόγος “ΕΥΑΓΟΡΑΣ” του Ισοκράτη»

Κερδίζουν κάτι οι υπουργοί, βουλευτές, αξιωματούχοι όταν διαβάζουν ιστορία και λίγη φιλοσοφία; Το Μαντείο των Δελφών συνέστησε στον φιλόσοφό μας Ζήνωνα Κιτιέα «να συναναστρέφεσαι τους (άξιους) νεκρούς». Τους διάβασε, κέρδισε κι έγινε ο ίδιος σοφός!
Για τις γιορτές καλό δώρο για να στοχαστούν είναι ο Λόγος «Ευαγόρας» του Ισοκράτη:
=>… Μετά το τέλος των περσικών πολέμων ο Ευαγόρας ανέκτησε τον θρόνο της Σαλαμίνας (411 π.Χ.) και την κατέστησε κέντρο του Ελληνισμού στην Ανατολική Μεσόγειο. Κάλεσε Έλληνες στην Κύπρο να μεταλαμπαδεύσουν τα Γράμματα και τις Τέχνες κι ανέπτυξε έναν σπουδαίο πολιτικό και πολιτιστικό Σχέδιο. Ενίσχυε τη σύμμαχο Αθήνα και αγωνίστηκε να συνενώσει τις κυπριακές πόλεις ν’ απαλλαγούν όλες απ’ τον περσικό ζυγό. Με εύστοχα οικονομικά μέτρα έγινε αυτάρκης και πρωταγωνιστής στα πολιτικά της Ανατ. Μεσογείου. Οι Αθηναίοι τον τίμησαν δύο φορές με Ψήφισμα!
Ωστόσο, η Σπάρτη μετά υπέγραψε με τους Πέρσες την «Αντακλίδειο ειρήνη» (386 π.Χ.) σύμφωνα με την οποία η Κύπρος θα παρέμενε στο εξής υπό περσική κυριαρχία, η δε Αθήνα δέχθηκε τις περσικές αξιώσεις. Έτσι, ο Ευαγόρας εγκαταλείφθηκε στην τύχη του. Πάλευε μόνος, ο στόλος του ηττήθηκε από τον περσικό (381 π.Χ.) και τελικά δολοφονήθηκε από ευνούχο. Ο πρώτος Υπουργός Παιδείας της Κύπρου, δρ Κωνσταντίνος Σπυριδάκις, κατέληξε στο διδακτορικό του πως: «ο Ευαγόρας ηττήθηκε στρατιωτικά, αλλά ήταν ο απόλυτος νικητής δημιουργώντας στην Κύπρο Ελληνικό Πολιτισμό εσαεί».
Ο Λόγος «Ευαγόρας» γράφτηκε από τον Ισοκράτη 13 χρόνια μετά τον θάνατο του Κύπριου ήρωα. Είναι λόγος επαινετικός, όχι επικήδειος. Επίσης παρακινεί τον Νικοκλή να μιμηθεί τον πατέρα του και βασιλέα, να γίνει αντάξιος του χαρισματικού ηγέτη, που ως πολιτικός ήταν ιδεώδης ανήρ. Αναφέρει τις αρετές του Ευαγόρα, προτρέποντας τον Νικοκλή να τις έχει ως οδηγό και να ενεργεί κατ’ ομοίωσιν. Ο Ισοκράτης επαινεί με ποιητικό λόγο ένα υπαρκτό πρόσωπο, όχι έναν φανταστικό ή μυθολογικό άνδρα. Περιγράφει ως και το άρτιο εκπαιδευτικό σύστημα του Ευαγόρα. Παρακινεί τον Νικοκλή να χειρίζεται με άνεση τον δημόσιο λόγο, να συμβάλλει στην εδραίωση της Ελληνικής Γλώσσας, ν’ ασκεί το πνεύμα του, γιατί έτσι θα είναι πρότυπο στους νεότερους.
Ο Ισοκράτης εξηγεί «πώς εξελίχθηκε η πόλη μέχρι τις μέρες του Ευαγόρα» για να μιλήσει μετά για τα σωματικά και πνευματικά χαρίσματά του, τον ηρωισμό του όταν κατέλαβε ξανά το ανάκτορο και αποκατέστησε την τιμή του και της οικογένειάς του. Τον συγκρίνει με τον Κύρο, για να καταλήξει: «ο Ευαγόρας υπερτερεί, χάρη στο ηθικό επίπεδό του».
Εγκωμιάζει ιδίως τα πνευματικά χαρίσματα του Ευαγόρα και τη άνετη δεξιότητά του να διαχειρίζεται δημόσιες και πολιτικές υποθέσεις. Παραθέτει ως απόδειξη το ό,τι άλλαξε την εικόνα της Σαλαμίνας και τη συμπεριφορά των υπηκόων μεταξύ τους και προς τους άλλους λαούς. Στη συνέχεια, ο ρήτορας επαινεί τον Ευαγόρα για τη στενή συμμαχία του με την Αθήνα και την αρωγή που προσέφερε στην μητροπολιτική πόλη όταν αυτή είχε ανάγκη. Ο μεγαλύτερος έπαινος του προς τον Ευαγόρα ήταν για το ό,τι «μεγαλούργησε μαχόμενος για δέκα χρόνια απέναντι στους αριθμητικά υπέρτερους Πέρσες».
Ο Ισοκράτης κλείνει τον λόγο του με παραίνεση προς τον Νικοκλή, να συνεχίσει με σωφροσύνη και αρετή το έργο του Ευαγόρα για ν’ αναδειχθεί ο ίδιος ηγέτης-πρότυπο.
Ο Ισοκράτης είναι διαχρονικός. Ασκεί κριτική στα φαινόμενα της «ακρισίας» της εποχής του, που προσομοιάζουν με τα σημερινά… Οι ηγέτες Κύπρου και Ελλάδας, υπουργοί, βουλευτές κ.ά., θα ήθελαν ως διδάσκαλο έναν Ισοκράτη, ώστε να σκέφτονται αδιάφθορα, με σύνεση, με την αρετή υπεράνω όλων; Έχουν πρότυπα μεγάλους άνδρες του χτες; Θέλουν να γίνουν και οι ίδιοι; Όλα είναι θέμα Παιδείας, είπε ο Σωκράτης! Ενώ ο Πλάτων φοβόταν την άμεση δημοκρατία (γιατί κάποιοι ανόητοι τη ποθούν ανοητοκρατία).
*Μέλος Φιλοσοφικής Εταιρείας Κύπρου, πρώην Πρόεδρος Ακαδημίας Επιστημών Κύπρου