Δεν ανατρέπεται η συμφωνία Κύπρου-Λιβάνου – Οι ενέργειες από το 2007, οι τουρκικές τρικλοποδιές και οι κινήσεις της Λευκωσίας

Η συμφωνία που υπέγραψαν μία εβδομάδα προηγουμένως Κυπριακή Δημοκρατία και Λίβανος, με την οποία καθορίζονται τα όρια της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης των δύο χωρών, δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να ανατραπεί, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές στη Λευκωσία. Αυτό σημαίνει ότι οι όποιες τουρκικές αντιδράσεις έχουν καταγραφεί δεν μπορεί να επηρεάσουν τη συμφωνία των δύο χωρών, ενώ φαίνεται πως σ’ αυτή την περίπτωση -σε αντίθεση με το 2007- η Άγκυρα δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος στη Βηρυτό για να αποτρέψει την τελική συμφωνία.
Η συμφωνία την οποία υπέγραψαν ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας και ο υπουργός Μεταφορών του Λιβάνου, Φαγιέζ Ρασάμνι στις 26 Νοεμβρίου, θα τεθεί σήμερα ενώπιον της Βουλής -υπό τη μορφή του κατ’ επείγοντος- προκειμένου να επικυρωθεί από το νομοθετικό σώμα της Κύπρου.
Ένας αγώνας από το 2007
Η όλη προσπάθεια για σύναψη συμφωνίας για τον καθορισμό αποκλειστικής οικονομικής ζώνης, ανάμεσα σε Κύπρο και Λίβανο, είχε ξεκινήσει από το 2007. Παρά τα θετικά πρώτα βήματα που έκαναν οι δύο πλευρές στις συζητήσεις τους τα πράγματα έμειναν στη μέση ένεκα παρεμβάσεων από πλευράς Τουρκίας σε ανώτατο επίπεδο. Η Άγκυρα κινήθηκε σε δύο άξονες προκειμένου να μπλοκάρει μια συμφωνία ανάμεσα σε Λίβανο και Κύπρο:
- Παρεμβάσεις σε ανώτατο επίπεδο από πλευράς Τουρκίας προς την κατεύθυνση της Βηρυτού για να μην προχωρήσει η συμφωνία. Με την Άγκυρα να χρησιμοποιεί όλα τα κανάλια που είχε στη διάθεσή της, προκειμένου να μην επιτευχθεί συμφωνία.
- Την ίδια ώρα η Άγκυρα επιχειρούσε να ανατρέψει τις συζητήσεις σπώχνοντας την πλευρά του Λιβάνου για τέτοιες διεκδικήσεις τις οποίες θεωρούσε σίγουρο ότι θα προκαλούσαν αντίθεση και αντίδραση της κυπριακής Κυβέρνησης.
Παρά τις κινήσεις και τις προσπάθειες της Άγκυρας όλα όσα συζητήθηκαν ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις εκείνη την περίοδο έμειναν στο χαρτί και δεν εξαφανίστηκαν.
Ο παράγοντας Ισραήλ
Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο το Ισραήλ είχε παίξει το δικό του έμμεσο ή άμεσο ρόλο. Τρία χρόνια μετά τις προσπάθειες Κύπρου και Λιβάνου για να συμφωνήσουν την οριοθέτηση ΑΟΖ, η Λευκωσία ξεκίνησε αντίστοιχες συνομιλίες και με την Ιερουσαλήμ προκειμένου να συμφωνηθεί οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα σε Κυπριακή Δημοκρατία και Ισραήλ. Στην περίπτωση αυτή τα πράγματα κύλησαν με ταχύτητα καθώς οι συζητήσεις ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2010 και οι υπογραφές έπεσαν τον Δεκέμβρη του ίδιου έτους.
Η Κύπρος, στο μεταξύ, κατέγραφε τη βούληση ανάμεσα σε Ισραήλ και Λίβανο να αναζητήσουν τρόπους ώστε να λυθεί η μεταξύ τους διαφορά για οριοθέτηση ΑΟΖ. Μετέφερε κάποια μηνύματα εκατέρωθεν, αλλά Βηρυτός και Ιερουσαλήμ κατέληξαν στην Ουάσιγκτον για να αναλάβει τον μεσολαβητικό ρόλο, που οδήγησε στη συμφωνία του 2022.
Κινητοποιήθηκε αμέσως η Λευκωσία
Μετά τη συμφωνία Λιβάνου – Ισραήλ το 2022, η Λευκωσία κινητοποιήθηκε αμέσως αναθερμαίνοντας τον διάλογο με τη Βηρυτό, προκειμένου να προχωρήσει και η μεταξύ τους συμφωνία. Από την ενημέρωση που έτυχε ο «Φ» από κυβερνητικές πηγές, εκείνο που καταγράφεται είναι η αποστολή κυπριακής αντιπροσωπείας για επαφές στη Βηρυτό, υπήρξαν διαβουλεύσεις, επιτεύχθηκε μια κατ’ αρχήν συμφωνία στη βάση και της νέας εξέλιξης που είχε να κάνει με τη συμφωνία Ισραήλ – Λιβάνου αλλά σε κάποιο σημείο βορείως της μέσης γραμμής στην οποία είχαν καταλήξει το 2007.
Αμφότερες οι πλευρές είχαν τότε συμφωνήσει όπως εντός δεκαημέρου επανέλθουν για να ολοκληρώσουν τις διαπραγματεύσεις. Κάτι ωστόσο που δεν έγινε ούτε και μετά από 30 ημέρες.
Ακολούθησαν και άλλες προσπάθειες χωρίς ωστόσο να καταλήγουν σε κάποια συμφωνία ένεκα παρεμβάσεων από τρίτους.
Δεν τέθηκε σε ισχύ, δεν διαγράφηκε
Μπορεί η συμφωνία ανάμεσα σε Λίβανο και Κύπρο, της 17ης Ιανουαρίου 2007, να μην τέθηκε σε ισχύ, πλην όμως αυτή διατήρησε την αξία της, όπως μας ανέφεραν κυβερνητικές πηγές, επισημαίνοντας ότι η νέα συμφωνία που υπογράφηκε πριν μία εβδομάδα στη Βηρυτό βασίζεται σ’ εκείνη του ’07.
Οι κυβερνητικές πηγές εξήγησαν στον «Φ» ότι μεταξύ των συμφωνηθέντων του 2007 και του 2025 υπήρξαν διαφοροποιήσεις που αφορούσαν:
α) Το τριεθνές σημείο συμφωνίας (Κύπρος – Λίβανος – Ισραήλ) που λαμβάνει υπόψη τα συμφωνηθέντα Ισραήλ – Λιβάνου, και
β) Η μέση γραμμή με Συρία.
Όπως μας αναφέρθηκε, αυτά τα δύο δεδομένα είχαν ως αποτέλεσμα τόσο η Κύπρος όσο και ο Λίβανος να έχουν μεγαλύτερη σε έκταση ΑΟΖ απ’ ότι αρχικά είχε συμφωνηθεί. Με τις κυβερνητικές πηγές να χαρακτηρίζουν ως παντελώς εκτός πραγματικότητας δημοσιεύματα που φέρουν την Κύπρο να βγαίνει χαμένη με τη συμφωνία του 2025.
Όπως μας εξηγήθηκε, χάρτες που είδαν το φως της δημοσιότητας, αρχικά στο Λίβανο, με αναφορές ότι η λιβανική πλευρά βγήκε χαμένη από τη συμφωνία, δεν είναι στη βάση των πραγματικών δεδομένων. Στηρίζονται στα όσα η τουρκική πλευρά παρουσίαζε ως δήθεν δικαιώματα του Λιβάνου. Κάτι όμως που σε πραγματικά δεδομένα, και σύμφωνα με τις συντεταγμένες που κατέθεσε ο Λίβανος στον ΟΗΕ, δεν συνέπιπταν.
Καταλήγοντας, οι κυβερνητικοί κύκλοι σημείωσαν κατά τρόπο χαρακτηριστικό πως «η συμφωνία Κυπριακής Δημοκρατίας και Λιβάνου είναι σιδεροκέφαλη».