Βουλή: Δάσκαλε που δίδασκες για συνεργάτες – Διαφάνεια για τους κυβερνητικούς, σιωπή για τους κοινοβουλευτικούς

Παρά τις αυστηρές ρυθμίσεις που θεσπίστηκαν πριν από περίπου 20 μήνες για τους Συμβούλους – Συνεργάτες των μελών της Κυβέρνησης, οι συνεργάτες των βουλευτών και των κοινοβουλευτικών κομμάτων συνεχίζουν να λειτουργούν σε ένα καθεστώς προνομιακής αδιαφάνειας.
Η Βουλή φαίνεται να μην έχει ακόμη προχωρήσει σε αντίστοιχες ρυθμίσεις, παρά τις δημόσιες δεσμεύσεις που είχαν δοθεί από μέλη της Επιτροπής Θεσμών.
Στις 29 Φεβρουαρίου 2024 τέθηκε σε ισχύ το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τους Συμβούλους – Συνεργάτες των μελών της Κυβέρνησης. Το πλαίσιο αυτό ήρθε να καλύψει σοβαρά κενά της προηγούμενης πρακτικής, εισάγοντας σαφή κριτήρια διορισμού, όρια στη διάρκεια της σύμβασης, αλλά και αυστηρές πρόνοιες διαφάνειας και λογοδοσίας.
Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η υποχρεωτική κατοχή πανεπιστημιακού τίτλου, λευκό ποινικό μητρώο και απουσία συγγενικής σχέσης μέχρι τρίτου βαθμού με αξιωματούχους, ενώ απαγορεύεται οποιαδήποτε δεύτερη εργασία.
Επιπλέον, η Προεδρία της Δημοκρατίας τηρεί και δημοσιοποιεί διαδικτυακό μητρώο, όπου καταγράφονται τα ονόματα, τα προσόντα, οι απολαβές και η υπηρεσιακή σχέση κάθε συνεργάτη με το μέλος της Κυβέρνησης που εξυπηρετεί.
Η προηγούμενη πρακτική, που καθορίστηκε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου στις 17 Φεβρουαρίου 2015, προνοούσε απευθείας σύναψη σύμβασης του αξιωματούχου με τον Σύμβουλο-Συνεργάτη, στη βάση σχετικής πρόνοιας στον ετήσιο προϋπολογισμό. Ωστόσο, το σύστημα αυτό παρουσίαζε κενά και αδυναμίες, καθώς δεν υπήρχαν θεσμοθετημένα κριτήρια εργοδότησης ούτε μηχανισμοί αποτροπής ενδεχόμενης μετατροπής των συμβάσεων σε αορίστου χρόνου.
Η Επιτροπή GRECO του Συμβουλίου της Ευρώπης χαιρέτισε την πρωτοβουλία αυτή, χαρακτηρίζοντάς την σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης στους θεσμούς.
Χαλαρό πλαίσιο για τους κοινοβουλευτικούς συνεργάτες
Αντίθετα, για τους περίπου 100 κοινοβουλευτικούς συνεργάτες που εργοδοτούνται από βουλευτές και κόμματα, με μισθό που καταβάλλεται από το κράτος, εξακολουθεί να ισχύει ένα πολύ πιο ελαστικό καθεστώς.
Δεν υπάρχει υποχρέωση δημοσιοποίησης των ονομάτων, των απολαβών ή των προσόντων τους, ενώ η εργοδότηση απαγορεύεται μόνο σε περιπτώσεις συγγένειας πρώτου βαθμού με εν ενεργεία βουλευτή.
Παράλληλα, οι κοινοβουλευτικοί συνεργάτες έχουν το δικαίωμα να διατηρούν δεύτερη εργασία, αρκεί αυτή να μην δημιουργεί σύγκρουση συμφερόντων. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει επανειλημμένα ερωτήματα για το κατά πόσο ασκούν πράγματι τα καθήκοντα που προβλέπονται στα συμβόλαιά τους, με αναφορές ότι αρκετοί εργάζονται ουσιαστικά για τις κομματικές δομές και όχι για το έργο της Βουλής.
Επιπλέον, οι κοινοβουλευτικοί συνεργάτες εξαιρούνται από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης «πόθεν έσχες», ενώ είναι δικαιούχοι εφάπαξ φιλοδωρήματος μετά τη λήξη της σύμβασής τους.
Προτάσεις νόμου στα συρτάρια – Δύο ταχύτητες στη λογοδοσία
Παρά την παρέλευση σχεδόν ενός έτους από την κατάθεση σχετικών προτάσεων νόμου, καμία δεν έχει ακόμη προχωρήσει.
Η πρόταση του βουλευτή του ΔΗΣΥ και προέδρου της Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρη Δημητρίου, κατατέθηκε τον Σεπτέμβριο του 2024 με στόχο την υιοθέτηση αντίστοιχων κανόνων με αυτούς που ισχύουν για τους κυβερνητικούς συνεργάτες. Ωστόσο, το κείμενο δεν καλύπτει πλήρως όλα τα ζητήματα, όπως η αποκλειστική απασχόληση και η θέσπιση Κώδικα Δεοντολογίας.
Παράλληλα, δύο ακόμη προτάσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα: η μία αφορά τη μισθολογική αναβάθμιση των κοινοβουλευτικών συνεργατών σε κλίμακες Α8-10-11 της Δημόσιας Υπηρεσίας, ενώ η δεύτερη, που φέρει την υπογραφή της Προέδρου της Βουλής, Αννίτας Δημητρίου, προβλέπει ουσιαστικά τον διπλασιασμό του αριθμού συνεργατών που μπορεί να διαθέτει κάθε βουλευτής.
Το αποτέλεσμα είναι ένα ξεκάθαρο καθεστώς δύο ταχυτήτων: από τη μία πλευρά, οι κυβερνητικοί συνεργάτες λειτουργούν υπό αυστηρό πλαίσιο διαφάνειας και ελέγχου, και από την άλλη, οι κοινοβουλευτικοί συνεργάτες απολαμβάνουν μεγαλύτερη ευελιξία και περιορισμένη λογοδοσία.
Η ανάγκη για ενιαίο και δίκαιο πλαίσιο είναι πλέον επιτακτική. Όπως σημειώνουν κύκλοι της δημόσιας διοίκησης, η διαφάνεια και η χρηστή διακυβέρνηση δεν μπορούν να είναι θέμα… πολιτικής ευαισθησίας ή θεσμικής επιλογής.
Η Βουλή καλείται να αποδείξει στην πράξη ότι η λογοδοσία δεν είναι προνόμιο της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά θεμελιώδης υποχρέωση όλων όσοι υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.