Αυτές είναι οι 23 εμβληματικές δράσεις του αγροτικού και περιβαλλοντικού οδικού χάρτη

Με ξεκάθαρο στόχο την αξιοποίηση της τεχνολογίας, την ουσιαστική συμβολή της Κύπρου στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες προκλήσεις για το περιβάλλον και το κλίμα, καθώς και την αναβάθμιση του πρωτογενούς τομέα, ώστε να αποτελέσει μοχλό νέας ανάπτυξης, παρουσιάστηκε χθες ο προϋπολογισμός του υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για το 2026, από την υπουργό Μαρία Παναγιώτου, ενώπιον της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού.
«Η πρότασή μας χρηματοδοτείται τόσο από εθνικούς όσο και από ευρωπαϊκούς πόρους, αγγίζοντας συνολικά τα €552,5 εκατ., μαζί με τα συγχρηματοδοτούμενα έργα (€514,5 εκατ. από εθνικούς πόρους). Ο προϋπολογισμός μας αποτυπώνει τη στρατηγική μας επιλογή να δώσουμε έμφαση σε κρίσιμους τομείς, όπως το υδατικό – αφού το 38% του προϋπολογισμού αφορά έργα και δράσεις για το νερό», ανέφερε η κ. Παναγιώτου. Το 2026, είπε, υλοποιούνται τουλάχιστον 35 υδατικά έργα για άρδευση ή ύδρευση, εκ των τα 15 θεωρούνται μεγάλα υδατικά έργα.
Υπογράμμισε ότι το 2026 αποτελεί για την Κύπρο χρονιά-ορόσημο, με την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. «Το Υπουργείο μας θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο με συμμετοχή σε 10 Συμβούλια, εκπροσωπώντας τα κράτη-μέλη και διεκδικώντας λύσεις που πραγματικά βελτιώνουν την καθημερινότητα των πολιτών», συμπλήρωσε.
Στην παρουσίασή της, η κ. Παναγιώτου, ξεχώρισε 23 εμβληματικές δράσεις που αναμένεται να καθορίσουν τη φυσιογνωμία του Υπουργείου για τη νέα χρονιά:
1. Επέκταση δικτύου πράσινων σημείων και δημιουργία 20 μικρών πράσινων σημείων σε ορεινές/ απομακρυσμένες περιοχές.
2. Εγκατάσταση 23 καταστημάτων επαναχρησιμοποίησης, σταδιακή εφαρμογή του «Πληρώνω Όσο Πετώ» και αναβάθμιση των δύο ΟΕΔΑ.
3. Συνεχίζονται τα μέτρα για αποτροπή των κατολισθήσεων στο Πισσούρι, η παρακολούθηση γεωκινδύνων, και η εκπόνηση χαρτών κατάκλισης για ένταξη σε «Tsunami Ready».
4. Συνέχιση μικροζωνικής μελέτης στην Πόλη Χρυσοχούς.
5. Ενίσχυση ελέγχων σε μεταλλεία, λατομεία, αποθήκες εκρηκτικών και αυστηροποίηση ποινών για παράνομη χρήση πυροτεχνημάτων.
6. Ολοκλήρωση εκκρεμοτήτων με διατάγματα Natura 2000.
7. Συνέχιση λειτουργίας και ανάπτυξης Δασικού Κολλεγίου.
8. Αναβάθμιση του ολιστικού συστήματος διαχείρισης δασικών πυρκαγιών.
9. Ενίσχυση της δασικής αναψυχής και της προστασίας της βιοποικιλότητας στα δάση.
10. Ξαναζωντανεύει η εγκαταλελειμμένη γεωργική γη φυτεύοντας αμπέλια και άλλες ξηρικές καλλιέργειες, ενισχύεται η πρόληψη πυρκαγιών με ελεγχόμενη βόσκηση και εξοπλισμό για μείωση της καύσιμης ύλης, συνολικής δαπάνης €5,2 εκατ.
11. Ψηφιοποίηση ελέγχων και υπηρεσιών των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών.
12. Ενίσχυση αγρομετεωρολογικών υπηρεσιών (€500.000) και πρόγραμμα έγκαιρης προειδοποίησης για ακραία καιρικά φαινόμενα με καινοτόμες μεθόδους ΑΙ.
13. Δημιουργία Τράπεζας DNA και λειτουργία υποδομής φαινοτύπησης φυτών.
14. Αναβάθμιση Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών σε κόμβο έρευνας και μετεξέλιξη του Συμβουλίου Γεωργικής Έρευνας, με στόχο την αύξηση της έρευνας στον αγροδιατροφικό τομέα.
15. Συνέχιση των μέτρων για παρακολούθηση και μείωση εκπομπών στον πρωτογενή τομέα.
16. Έργα αναβάθμισης αλιευτικών καταφυγίων Κάτω Πύργου και Πωμού.
17. Αύξηση παραγωγικότητας και μείωση εποχικότητας αιγοπροβάτων με νέες τεχνολογίες (€1,5 εκατ.).
18. Απλούστευση και επιτάχυνση αδειοδοτήσεων για αγροτικά υποστατικά, θερμοκήπια, φωτοβολταϊκά.
19. Επένδυση στην εκπαίδευση των επαγγελματιών αγροτών με νέο χρηματοδοτικό εργαλείο, δίνοντας στον αγροτικό κόσμο τα εφόδια της σύγχρονης γνώσης (€700.000).
20. Δημιουργία νέων ευκαιριών για τους νέους με πρόγραμμα πρακτικής άσκησης αποφοίτων γεωργικών σχολών, ώστε να αποκτούν εμπειρία και να εντάσσονται δυναμικά στον πρωτογενή τομέα (€300.000).
21. Αύξηση του ποσοστού των υδατικών έργων στο 38% του προϋπολογισμού από 32% το 2025. Επένδυση €140 εκατ. στην αγορά νερού από αφαλατώσεις, το μεγαλύτερο ποσό που έχει διατεθεί ποτέ. Υλοποίηση δέσμευσης για συνεχή και αδιάκοπη χρήση αφαλατώσεων, με αύξηση 32% του νερού, χάρη στη λειτουργία και των 7 νέων έργων κινητών αφαλατώσεων που υλοποιεί η κυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη.
22. Μελέτες με σκοπό οι δύο νέες μόνιμες αφαλατώσεις σε Λεμεσό και Αμμόχωστο, να τεθούν σε λειτουργία το 2029 με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
23. Ολοκληρώνονται μελέτες για τη διακυβέρνηση των υδάτων, τη μείωση απωλειών, τη δίκαιη τιμολογιακή πολιτική, τις στρατηγικές καλλιέργειες και την αναθεώρηση της πολιτικής για τις υδροβόρες καλλιέργειες. Ξεχωρίζει η ολοκλήρωση της Μελέτης Αναθεώρησης Υδατικής Πολιτικής, που χαράσσει τον οδικό χάρτη για το νερό της Κύπρου έως το 2050.
Ανησυχίες βουλευτών για υδατικό, αγροτική παραγωγή και διαχείριση αποβλήτων
Έντονες ήταν οι τοποθετήσεις των βουλευτών κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού του υπουργείου Γεωργίας για το 2026, στην κοινοβουλευτική επιτροπή Οικονομικών. Κοινός παρονομαστής των δηλώσεων όλων των κομμάτων αποτέλεσαν τα οξυμένα προβλήματα του αγροτικού τομέα, το υδατικό ζήτημα και οι καθυστερήσεις σε κρίσιμα έργα υποδομής.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιαννάκης Γαβριήλ, χαρακτήρισε τον προϋπολογισμό του Υπουργείου «βαθιά διαχειριστικό», σημειώνοντας ότι «δεν περιλαμβάνει λύσεις και τομές» για τα προβλήματα του πρωτογενούς τομέα. Ο κ. Γαβριήλ επεσήμανε πως η συζήτηση διεξάγεται «υπό τη βαριά σκιά της μεγαλύτερης και καταστροφικότερης πυρκαγιάς στην ιστορία της χώρας και της οικτρής υδατικής κατάστασης», τονίζοντας ότι η κυβέρνηση δεν επέδειξε την απαιτούμενη εγρήγορση.
«Η πληρότητα των φραγμάτων βρίσκεται στο ιστορικό χαμηλό του 10%, οι γεωτρήσεις στερεύουν και οι γεωργοί δεν έχουν καθόλου νερό», ανέφερε χαρακτηριστικά, κάνοντας λόγο για «παραδοχή αποτυχίας» της κυβέρνησης. Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ κάλεσε την κυβέρνηση να επιταχύνει την υλοποίηση έργων ύδρευσης και άρδευσης, να κατασκευάσει μονάδες αφαλάτωσης για άρδευση, να διερευνήσει νέες γεωτρήσεις και να μειώσει το κόστος παραγωγής των αγροτών.
Από πλευράς του ΔΗΣΥ, ο βουλευτής Χαράλαμπος Πάζαρος εστίασε στην ανάγκη ολιστικής προσέγγισης για τα προβλήματα του πρωτογενούς τομέα, επισημαίνοντας ότι «ο πρωτογενής τομέας δέχεται το ένα κτύπημα μετά το άλλο». «Στο υδατικό αργήσαμε να πάρουμε μέτρα. Νερό για άρδευση δεν υπάρχει και η καθυστέρηση θα την πληρώσουν οι πολίτες και οι παραγωγοί μας», υπογράμμισε ο κ. Πάζαρος, κάνοντας λόγο για κίνδυνο εκτίναξης των τιμών των τοπικών προϊόντων λόγω μειωμένης παραγωγής. Παράλληλα, εξέφρασε επιφυλάξεις για την απόφαση μεταφοράς του Τμήματος Δασών στο υπουργείο Εσωτερικών, ζητώντας την επανεξέτασή της, καθώς, όπως είπε, «κινδυνεύει να γκρεμιστεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών».
Η ΔΗΠΑ εστίασε σε πρακτικά ζητήματα που ταλανίζουν τις αγροτικές κοινότητες, με τον εκπρόσωπό της να αναδεικνύει την ανάγκη επίσπευσης έργων στα φράγματα Σολέας, Ξυλιάτου και Βυζακιάς. Όπως σημείωσε, το φράγμα Σολέας «παραμένει αναξιοποίητο 15 χρόνια μετά την κατασκευή του, αφού δεν έχει ολοκληρωθεί το δίκτυο άρδευσης», ενώ από το φράγμα Ξυλιάτου «χάνεται πέραν του 40% του νερού λόγω φθαρμένου δικτύου». Παράλληλα, ζητήθηκε η άμεση σύγκληση σύσκεψης για το σοβαρό πρόβλημα ύδρευσης σε κοινότητες της Σολιάς και της Μαραθάσας, όπου όπως αναφέρθηκε «οι κάτοικοι δεν έχουν επαρκές νερό ούτε για πόση». Η ΔΗΠΑ εξέφρασε, ωστόσο, ικανοποίηση για την πρόοδο της «Κάρτας του Αγρότη», πρωτοβουλία που όπως τονίστηκε «θα αποτελέσει πολύτιμο χρηματοδοτικό εργαλείο για τους γεωργούς και κτηνοτρόφους».