Από τον «Φέλιξ» στον Λάνθιμο: οι ευρωπαϊκές ταινίες της χρονιάς

Ο μπρούτζινος κύριος Φέλιξ και η ασημένια κυρία.
Φαντάζομαι πως γνωρίζετε τις Χρυσές Σφαίρες, τον Χρυσό Φοίνικα, τον Λέοντα, την Άρκτο, τη Λεοπάρδαλη και άλλα κινηματογραφικά «ζωάκια» που γεμίζουν με πρεστίζ τον ζηλευτό τους κάτοχο. Έχετε όμως ακουστά τον Φέλιξ; Πιθανότατα όχι… Ήταν το 1988, όταν ο μπρούτζινος αυτός κύριος έκανε την παρθενική του εμφάνιση στη σκηνή των πρώτων Ευρωπαϊκών Βραβείων Κινηματογράφου. Τότε, ο νέος με το περιστέρι (δημιούργημα του καλλιτέχνη Μάρκους Λούπερτζ) πρόβαλλε ως η ευρωπαϊκή απάντηση στον θείο Όσκαρ.
Κι όμως, μέχρι το 1997 είχε ήδη παραχωρήσει τη θέση του σε μία κομψότατη, ασημένια κυρία. Η διάδοχος του Φέλιξ, δημιούργημα του σχεδιαστή κοσμημάτων Θίο Φένελ, δεν έχει όνομα. Είναι όμως το αγαλματίδιο που συνοδεύει τις ευρωπαϊκές ταινίες της χρονιάς. Η σχετική τελετή πραγματοποιείται συνήθως στο Βερολίνο. Περιστασιακά μεταφέρεται και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις: Κοπεγχάγη, Σεβίλλη, Ρέικιαβικ, Λουκέρνη…
Σας έχουμε ευχάριστα νέα: τον Ιανουάριο του 2027 θα συναντήσουμε την «ασημένια κυρία» στην Αθήνα.
Ένδοξο παρελθόν, υποσχόμενο μέλλον;
Μέχρι τότε, ας επιστρέψουμε (πού αλλού;) στο Βερολίνο και στα 38α Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου. Εκεί λοιπόν στη γερμανική πρωτεύουσα, στις 17 Ιανουαρίου του 2026, θα δώσει απαστράπτουσα το παρόν της μία ανεπανάληπτη ντίβα, βγαλμένη από τη χρυσή εποχή του σινεμά. Αναφέρομαι στην 87χρονη Λιβ Ούλμαν, άλλοτε μούσα του μεγάλου Ίγκμαρ Μπέργκμαν, η οποία θα τιμηθεί για το σύνολο της προσφοράς της, τόσο ως ηθοποιός, όσο και ως σκηνοθέτιδα.
Η βράβευσή της, θα μας στείλει νοσταλγικά στην αγκαλιά του παλαιού μας φίλου -του Φέλιξ- και στη δημιουργία της πρώτης Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου από σκηνοθέτες-«τιτάνες»: Μπέργκμαν, Μπερτολούτσι, Βέντερς, Σαμπρόλ, Μακαβέγιεφ και πάει λέγοντας… Στα τριανταεπτά χρόνια που ακολούθησαν είδαμε σπουδαίες ταινίες: «Wings of Desire» του Βέντερς, «All about my Mother» του Αλμοδοβάρ, «Breaking the Waves» του Φον Τρίερ, «Amelie» του Ζενέ, «Τοπίο στην Ομίχλη» του Αγγελόπουλου, «La Grande Bellezza» του Σορεντίνο και άλλες. Φέτος;
Λανθιμική «Βουγονία»
Ποιο φεστιβάλ που σέβεται τον εαυτό του (πόσω μάλλον η μεγάλη «πίστα» του ευρωπαϊκού σινεμά) θα τολμούσε να αγνοήσει το νέο πόνημα του Γιώργου Λάνθιμου; Μάλλον κανένα. Έτσι λοιπόν η προβοκατόρικη, υποψιασμένη, δυστοπική, τρομακτική και αστεία -ως συνήθως- «Βουγονία» δίνει και φέτος λανθιμικό στίγμα στα βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας με έξι υποψηφιότητες. Η «εξωγήινη» Έμα Στόουν, σταθερή μούσα του σκηνοθέτη, δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτές, παρά το νέο ερμηνευτικό ρεσιτάλ με άξιο συμπαραστάτη τον χαρισματικό Τζέσι Πλέμονς.
Η «Bugonia» αποτελεί διασκευή του κορεάτικου «Save the Green Planet!» με σκηνοθέτη τον Τζανγκ Τζουν-χουάν. Λαμπερή, προκλητική και αμφίσημη, βγάζει γλώσσα στις ψυχώσεις αυτού του παράξενου είδους που λέγεται άνθρωπος. Η ειρωνεία και ο κυνισμός, το δράμα και η κωμωδία πάνε χέρι-χέρι, οδηγώντας μας ολοταχώς από τον πλανήτη Ανδρομέδα στην… αυτοκαταστροφή. Λέτε οι μέλισσες, σταθερό σύμβολο της ταινίας, να «κεντρίσουν» ευαίσθητες χορδές της Ακαδημίας; Πιθανό, αν και έχουν αποκλειστεί από την κατηγορία της Καλύτερης Ευρωπαϊκής Ταινίας.
Sirat, το ανατρεπτικό ρέιβ-πάρτι από την Ισπανία
Το πρώτο φαβορί της τελετής θα είναι μία ακόμα κινηματογραφική παραβολή για το τέλος του κόσμου. Αναφέρομαι στο «Sirat» του Γαλλοϊσπανού Όλιβερ Λαξ και των εννέα υποψηφιοτήτων. Οι ήρωες αυτού του παράξενου φιλμ (γυρισμένου σε φιλμ 16 χιλιοστών) πορεύονται σε αναζήτηση ελπίδας, πνιγμένοι μέσα στη σκόνη της ερήμου. Πολλοί τo έχουν παρομοιάσει με το «Mad Max: Fury Road», αλλά χωρίς τη χολιγουντιανή υπερβολή.
Οι σκηνές του απεγνωσμένου ρέιβ πάρτι θυμίζουν επίσης την παρηκμασμένη χλιδή μιας άλλης σημαντικής ευρωπαϊκής ταινίας (του «La Grande Bellezza). Με τη διαφορά ότι το συγκεκριμένο «γκράντε φινάλε» δεν είναι ντυμένο με κοστούμια Αρμάνι και Γκούτσι φορέματα, αλλά με καπελάκια, αμάνικες φανέλες και χαϊμαλιά. Οι περιθωριακοί ρέιβερς δημιουργούν το νέο ψυχεδελικό μύθο που θα σταθεί επάνω από τα ναρκοπέδια των «σπουδαίων και των λογικών»;
Ή μήπως αυτά τα μακρινά ξαδέλφια των χίπηδων του ’68 σκαρώνουν το δικό τους αδιέξοδο «αντίο», πνιγμένο στην τρανς απάθεια των ναρκωτικών; Συναρπαστικά ερωτήματα, που απλώνονται επάνω στο χαλί της ταινίας και στο συννεφιασμένο πρόσωπο του πρωταγωνιστή Σέρχι Λόπεζ.
Τα δύο αουτσάιντερ: «Sentimental Value» και «Sound of falling»
Αφήνω στο τέλος το δεύτερο και τρίτο φαβορί των βραβείων. Δηλαδή, το νορβηγικό «Sentimental Value» και το γερμανικό «Sound of falling» των Γιοακίμ Τρίερ και Μάσα Σιλίνσκι αντίστοιχα. Οι οκτώ υποψηφιότητες φανερώνουν τη δυναμική αυτών των δύο ταινιών οι οποίες έκαναν αίσθηση στις Κάννες, αποσπώντας τα βραβεία της Επιτροπής.
Η «Συναισθηματική Αξία» είναι ένα από εκείνα τα αυτοαναφορικά ψυχοδράματα που συναντάμε στο θέατρο και στον κινηματογράφο της Σκανδιναβίας (αναφέρω ενδεικτικά τους Ίψεν, Στρίντμπεργκ και Μπέργκμαν). Όπως συμβαίνει συνήθως, οι ενδοοικογενειακές τριβές και τα τραύματα του παρελθόντος βρίσκονται σε περίοπτη θέση. Ταυτόχρονα, μια υπόγεια κωμική διάθεση ολοκληρώνει αρμονικά την προδιαγραφόμενη δραμεντί.
Αλλά ούτε ο «Ήχος της Πτώσης» υστερεί σε τραύματα, καθώς καταγράφει την Οδύσσεια τεσσάρων γυναικών από τις αρχές του 20ου αιώνα ως τις μέρες μας. Η κάμερα της Σιλίνσκι ακολουθεί πονεμένες ζωές στη γερμανική επαρχία, με έντονο συναίσθημα και εικαστική παλέτα βγαλμένη από πίνακες της φλαμανδικής σχολής. Αυτό το επικό ποίημα, της σχολής Τέρενς Μάλικ, ολοκληρώνει τη λίστα των φαβορί.
Υπάρχει βεβαίως και η περίπτωση, η «ασημένια κυρία» να υποκλιθεί κι αυτή στο ακτιβιστικό σινεμά του Ιρανού Τζαφάρ Παναχί. Το «It Was Just an Accident» διαθέτει μονάχα τρεις υποψηφιότητες, όμως κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Επιπλέον, προβλέπεται να συγκινήσει και τον θείο Όσκαρ τον Φεβρουάριο. Στην κυρία και τον κύριο Φέλιξ θα κολλήσει;
Ελεύθερα, 7.12.2025