«Από κει που μείναμε»: Δηλαδή;

Του Δρος Ανδρέα Δ. Συμεού*
Το πιο πάνω καίριο ερώτημα είχα συζητήσει και σε παλαιότερα άρθρα μου. Επανέρχομαι «δριμύτερος», αφού με την εκλογή Ερχιουρμάν ως νέου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων το ερώτημα αυτό έπαυσε να θεωρείται ακαδημαϊκό και είναι πλέον πολύ ουσιαστικό και εξαιρετικά σημαντικό, η δε απάντηση σε αυτό εξαιρετικά επείγουσα.
Η καθημερινά σχεδόν επαναλαμβανόμενη πρόθεση του Προέδρου Χριστοδουλίδη ότι είναι έτοιμος να συνεχίσει τις συνομιλίες από το σημείο στο οποίο έμειναν στο Κραν Μοντανά πιθανόν σύντομα να δοκιμαστεί, δεδομένου ότι και ο νέος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων διακηρύττει την ίδια πρόθεση.
Βέβαια, η πρόθεση και η καλή βούληση δεν είναι αρκετές. Είναι όντως οι δύο πλευρές έτοιμες; Έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα; Και πάνω από όλα ξέρουμε και συμφωνούμε στο πού ακριβώς μείναμε; Πολύ φοβούμαι πως όχι.
Ο κ. Γκουτέρες στην έκθεσή του, ημερομηνίας 28 Σεπτεμβρίου 2017, συνοψίζει με μεγάλη συντομία και με αόριστη φρασεολογία κάποιες συγκλίσεις που είχαν επιτευχθεί και κάποιες διαφορές που παρέμεναν σε θέματα όπως η αποτελεσματική συμμετοχή, η ίση μεταχείριση των Τούρκων υπηκόων, η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, η εδαφική προσαρμογή, το περιουσιακό και η ασφάλεια.
Η έκθεση του ΓΓ πόρρω απέχει από το να μπορεί να θεωρηθεί ένα ολοκληρωμένο κείμενο το οποίο να αποτελέσει τη βάση για να συνεχιστούν οι συνομιλίες από κει που έμειναν. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι στην ίδια έκθεσή του ο ΓΓ αναφέρει ότι μεταξύ των δύο πλευρών ανταλλάγηκε ένας μεγάλος όγκος εγγράφων (περισσότερα από 565). Αποτελεί συνεπώς αδήριτη ανάγκη να ετοιμαστεί ένα συνοπτικό, ολοκληρωμένο έγγραφο στο οποίο να καταγράφονται οι κυριότερες συγκλίσεις μεταξύ των δύο πλευρών και τα κυριότερα θέματα που εξακολουθούν να εκκρεμούν. Είναι αυτό δυνατό; Και ποιος θα αναλάβει την ετοιμασία του εγγράφου αυτού;
Ναι, είναι δυνατόν και υπάρχει συγκεκριμένο προηγούμενο το οποίο μας δείχνει το δρόμο. Τον Φεβρουάριο 2012, οι συνομιλίες μεταξύ Χριστόφια και Έρογλου κατέρρευσαν. Ο τότε αντιπρόσωπος του ΓΓ, Αλεξάντερ Ντάουνερ, ανέλαβε να ετοιμάσει ένα ολοκληρωμένο έγγραφο στο οποίο να καταγραφούν οι κυριότερες συγκλίσεις που είχαν επιτευχθεί μεταξύ Χριστόφια – Ταλάτ και Χριστόφια – Έρογλου, όπως και τα κυριότερα σημεία που παρέμεναν να συμφωνηθούν. Για την ετοιμασία του εγγράφου αυτού απαιτήθηκε περισσότερος από ένας χρόνος, διότι έπρεπε να μελετηθούν όλα τα σχετικά έγγραφα και πρακτικά και επίσης έπρεπε να γίνει διαβούλευση με τις δύο πλευρές. Το έγγραφο (77 σελίδων) οριστικοποιήθηκε και δημοσιοποιήθηκε τελικά στις 30.4.2013 (είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο και μπορεί ο καθένας να το δει). Δυστυχώς, ο νέος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης το απέρριψε και οι συνομιλίες ξεκίνησαν από το μηδέν (για να φτάσουμε τελικά περίπου στο ίδιο σημείο).
Έχω την έντονη άποψη ότι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα πρέπει χωρίς καθυστέρηση να ζητήσει από την προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ και τον ίδιο τον κ. Γκουτέρες να ετοιμάσει ένα ολοκληρωμένο έγγραφο με όλες τις επιτευχθείσες συγκλίσεις και τα θέματα τα οποία εκκρεμούν, στο πρότυπο του εγγράφου που είχε ετοιμάσει τον Απρίλιο του 2013 ο Αλεξάντερ Ντάουνερ.
Πρόκειται για μια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία, αφού θα πρέπει να μελετηθούν σωρεία εγγράφων, πρακτικών και προφορικών δεσμεύσεων, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της διάσκεψης του Κραν Μοντανά. Μια απολύτως απαραίτητη, ωστόσο, διαδικασία, αφού μόνο έτσι θα απαντηθεί πλήρως το ερώτημα «πού μείναμε;»
Και αν τα Ηνωμένα Έθνη δεν ανταποκριθούν; Αν η τουρκοκυπριακή πλευρά απορρίψει την ιδέα; Τότε θα πρέπει η πλευρά μας να αναλάβει αυτό το έργο και να παρουσιάσει το έγγραφο το οποίο θα ετοιμάσει για συζήτηση με την άλλη πλευρά με στόχο την οριστικοποίησή του.
Με τις πιο πάνω ενέργειές μας: α) πείθουμε ότι εννοούμε τη δέσμευσή μας πως στόχος μας είναι να συνεχίσουμε από κει που μείναμε, και β) διευκολύνουμε και επιταχύνουμε την πρόοδο των συνομιλιών σε περίπτωση επανάληψής των.
Σε αντίθετη περίπτωση, με την επανάληψη των συνομιλιών θα συνεχίσουμε να πελαγοδρομούμε και να προσφέρουμε προσχήματα στην άλλη πλευρά για να επιμένει ότι το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να ροκανίζουμε το χρόνο.
*LLB., M.Sc. (U.L.A.), M.R.I.C.S, τεχνοκράτης, πρώην μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας