Απελευθέρωση μετανάστη υπό απέλαση γιατί οι ΥΚΕ 7 μήνες ετοιμάζουν έκθεση!

Το Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε διάταγμα Habeas Corpus, διαπιστώνοντας πως η κράτηση του αλλοδαπού από το Κογκό παρατάθηκε παράτυπα πέραν των 6 μηνών ενώ οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, έχουν δικό τους ρολόϊ.
Το Ανώτατο Δικαστήριο διέταξε να αφεθεί ελεύθερος αλλοδαπός από χώρα της Αφρικής, κρίνοντας ότι η κράτησή του είχε ξεπεράσει τα νόμιμα όρια και, κυρίως, ότι το κράτος δεν προχώρησε με την απαιτούμενη ταχύτητα στις διαδικασίες που θα δικαιολογούσαν να παραμένει ένας άνθρωπος πίσω από κάγκελα. Η αίτηση που έκανε ο κρατούμενος ήταν για habeas corpus. Πρόκειται για μια διαδικασία με πολύ απλό πυρήνα. Κάποιος λέει στον δικαστή «κρατούμαι, αλλά θεωρώ ότι δεν είναι νόμιμο». Το δικαστήριο δεν εξετάζει γενικά όλη του τη ζωή ή το μεταναστευτικό του ιστορικό. Εξετάζει το συγκεκριμένο ερώτημα, για το αν υπάρχει νόμιμη βάση να συνεχίσει να κρατείται ή όχι; Αν η απάντηση είναι «όχι», το δικαστήριο μπορεί να διατάξει άμεση απελευθέρωση. Αυτό έκανε στη συγκεκριμένη περίπτωση το Ανώτατο.
Παράνομος μεν, αλλά….
Ο αλλοδαπός Ε.Ι, κατάγεται από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατέγραψε το Δικαστήριο, μπήκε παράνομα στην Κύπρο στις 3 Ιουλίου 2019 και υπέβαλε αίτηση ασύλου. Η αίτηση ασύλου απορρίφθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2021. Ακολούθησε προσφυγή στο δικαστήριο, η οποία επίσης απορρίφθηκε στις 31 Αυγούστου 2023. Ωστόσο, έμεινε στη Κύπρο παράνομα μέχρι που συνελήφθη στις 25 Μαΐου 2025. Την ίδια μέρα εκδόθηκαν εντάλματα κράτησης και απέλασης. Ο Ε.Ι προσέβαλε τα διατάγματα στο Διοικητικό Δικαστήριο, όμως η προσφυγή του απορρίφθηκε στις 30 Ιουλίου.
Ενώ η απέλαση φαινόταν μονόδρομος προέκυψε θέμα οικογενειακής ζωής και παιδιού στη Κύπρο.
Στις 10 Ιουνίου, το Τμήμα Μετανάστευσης έλαβε επιστολή από το Κυπριακό Συμβούλιο Προσφύγων η οποία ανέφερε ότι ο Ε.Ι. έχει σύντροφο στην Κύπρο, στην οποία έχει δοθεί καθεστώς πρόσφυγα από τις 11 Μαρτίου 2023 και έχουν αποκτήσει παιδί, γεννημένο στις 13 Φεβρουαρίου 2024.
Στην ίδια επιστολή αναφερόταν πως η σύντροφος του πάσχει από σοβαρή μυασθένεια, υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση τον Μάιο 2025, και κατά τη νοσηλεία της ο Ε.Ι. φρόντιζε το παιδί. Με βάση αυτά, ζητήθηκε από τις αρχές να ακυρωθεί το ένταλμα απέλασης και να του δοθεί άδεια παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, που σχετίζονται με την οικογενειακή ζωή και την ευαλωτότητα της συντρόφου και του παιδιού.
Η απέλαση «πάγωσε», η κράτηση συνεχίστηκε
Στις 14 Ιουλίου ανεστάλη η απέλαση. Ζητήθηκαν στοιχεία για αξιολόγηση από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας σε σχέση με την οικογενειακή κατάσταση του αλλοδαπού. Παρά την αναστολή της απέλασης, το διάταγμα κράτησης παρέμεινε σε ισχύ και ο Ε.Ι συνέχισε να κρατείται στη Μενόγεια.
Και εδώ ακριβώς προέκυψε η κρίσιμη αντίφαση που, κατά το Ανώτατο, οδήγησε στην παρανομία. Όταν το ίδιο το κράτος αναστέλλει την απέλαση, αλλά συνεχίζει να κρατά τον άνθρωπο σε κλειστή δομή για μήνες επειδή οι ΥΚΕ «αποκοιμήθηκαν», τότε η κράτηση παύει να έχει τον χαρακτήρα έκτακτου μέτρου και μετατρέπεται σε παρατεταμένη στέρηση ελευθερίας χωρίς πραγματική εξέλιξη.
Το Δικαστήριο σημείωσε ότι οι απόψεις των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας είχαν ζητηθεί από τις 18 Ιουνίου 2025, ενώ στις 4 Νοεμβρίου 2025 έλαβαν υπενθύμιση χωρίς να ανταποκριθούν ώστε να γίνει αξιολόγηση της κατάστασης
Ύποπτος φυγής
Το Τμήμα Μετανάστευσης υποστήριξε ότι η κράτηση έπρεπε να συνεχιστεί επειδή υπήρχε «κίνδυνος διαφυγής». Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι οι αρχές έλεγαν πως, αν τον αφήσουν ελεύθερο, υπάρχει πιθανότητα να εξαφανιστεί και να μην μπορεί να προχωρήσει καμία διαδικασία.
Οι λόγοι που προβαλλόταν ότι στηρίζουν αυτόν τον κίνδυνο ήταν ότι δεν είχε σταθερή διεύθυνση, ότι δεν συμμορφώθηκε με προηγούμενη απόφαση επιστροφής και ότι δεν έδειχνε προθυμία να επιστρέψει στη χώρα του. Επίσης, το Τμήμα Μετανάστευσης ανέφερε ότι δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν «εναλλακτικά μέτρα» αντί της κράτησης.
Παράνομη κράτηση
Ο νόμος δίνει μεν στο κράτος τη δυνατότητα να κρατήσει έναν άνθρωπο για σκοπούς απέλασης, αλλά δεν μπορεί να τον κρατά επ’ αόριστον. Η κράτηση πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντομη και υπάρχουν συγκεκριμένα χρονικά όρια.
Το Δικαστήριο κατέγραψε ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αίτηση habeas corpus καταχωρίστηκε στις 26 Νοεμβρίου, δηλαδή έξι μήνες μετά τη σύλληψη και κράτηση του Ε.Ι που είναι και το ανώτατο χρονικό όριο.
Για να συνεχιστεί νόμιμα η κράτηση πέρα από αυτό το εξάμηνο, πρέπει να υπάρχει σαφής και συγκεκριμένη απόφαση παράτασης από την αρμόδια αρχή, με βάση τις προϋποθέσεις του νόμου. Το Ανώτατο διαπίστωσε ότι δεν παρουσιάστηκε τέτοια παράταση.
Το Ανώτατο έκρινε ότι, πέρα από το θέμα του χρόνου, υπήρχε και ένα ουσιαστικό ζήτημα συμπεριφοράς της Διοίκησης. Όταν κρατάς κάποιον για να τον απομακρύνεις, πρέπει να κινείσαι γρήγορα και με δέουσα επιμέλεια. Δεν αρκεί να λες «περιμένω απάντηση» από τις ΥΚΕ. Οφείλεις να τρέχεις τη διαδικασία. Εδώ, όμως, περίμεναν τις απόψεις των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, χωρίς συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Το Δικαστήριο χαρακτήρισε την κατάσταση ως αδράνεια που οδήγησε σε κράτηση «αδικαιολόγητα παρατεταμένη» και τελικά παράνομη.
Ελεύθερος άνευ όρων
Με βάση όλα αυτά, το Ανώτατο έκανε δεκτή την αίτηση και διέταξε να αφεθεί ο Ε.Ι. ελεύθερος.
Είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί ότι το Δικαστήριο δεν είπε πως ο αλλοδαπός δικαιούται άσυλο, ούτε είπε πως δεν πρόκειται να κινηθούν εκ νέου διαδικασίες για απέλαση. Αυτό που είπε είναι ότι, στις συγκεκριμένες συνθήκες, η συνέχιση της κράτησης δεν ήταν νόμιμη.
Με απλά λόγια, μπορεί το κράτος να συνεχίσει να εξετάζει τον φάκελο και να αποφασίζει για τα επόμενα βήματα, όμως δεν μπορεί να κρατά κάποιον έγκλειστο, χωρίς να τηρεί τους κανόνες, τα χρονικά όρια και την υποχρέωση να ενεργεί με ταχύτητα.
Την απόφαση εξέδωσε ο Δικαστής Χ. Μαλαχτός και ο Ε.Ι εμφανίστηκε στο Δικαστήριο χωρίς δικηγόρο, εκπροσωπώντας τον εαυτό του.
Η συγκεκριμένη υπόθεση υπενθυμίζει πως η διοικητική κράτηση δεν είναι τιμωρία, ούτε πρέπει να λειτουργεί ως εύκολη λύση. Είναι μέτρο που δικαιολογείται μόνο όταν υπάρχει συγκεκριμένος σκοπός και όταν ο σκοπός αυτός προχωρά στην πράξη.
Όταν η ίδια η απέλαση έχει ανασταλεί, όταν μια υπηρεσία περιμένει μήνες απάντηση από άλλη υπηρεσία, και όταν τα χρονικά όρια ξεπερνιούνται χωρίς νόμιμη παράταση, τότε το κράτος χάνει το δικαίωμα να συνεχίζει να στερεί την ελευθερία οποιουδήποτε ανθρώπου.