Αν γκρεμίσεις το σύστημα, απέδειξε πως ξέρεις και να χτίζεις

Του Πατριάρχη
Τα τελευταία χρόνια ο όρος αντισυστημισμός κατέληξε να λειτουργεί ως φύλλο συκής. Καλύπτει κενά θέσεων, βαφτίζει την προχειρότητα σε επανάσταση και προσφέρει εύκολη δικαιολογία σε όσους επιδιώκουν ρόλο στην εξουσία χωρίς να αναλαμβάνουν την ευθύνη της. Το βλέπουμε πιο έντονα τώρα που βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο, όταν εμφανίζονται σχήματα που ορκίζονται πως μάχονται το σύστημα, την ίδια ώρα που ζητούν καρέκλα σε αυτό. Αν κάποιος είναι πράγματι αντισυστημικός δεν προσέρχεται με ευκολία στην κάλπη για να γίνει μέρος των κανόνων που υποτίθεται πως αρνείται. Τουλάχιστον οφείλει να εξηγήσει με καθαρό τρόπο ποιες ακριβώς δομές απορρίπτει και με ποιο δημοκρατικό εργαλείο θα τις αντικαταστήσει.
Ο αντισυστημισμός της βιτρίνας στηρίζεται σε τρία απλά τεχνάσματα.
Πρώτον, στην αγανάκτηση. Όταν η πολιτική φθείρεται από σκάνδαλα, καθυστερήσεις και μικροκομματισμό, είναι εύκολο να σηκώσεις το λάβαρο της άρνησης.
Δεύτερον, στην ασάφεια. Αρκεί ένα σύνθημα που υπόσχεται ότι όλα θα αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη.
Τρίτον, σε ηγέτη εικόνα. Μια έντονη παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποκαθιστά τον κόπο της τεκμηρίωσης, γιατί αρκεί η εντύπωση. Η πολιτική μετατρέπεται σε θέαμα, ενώ οι απαντήσεις για το πώς θα κυβερνηθεί μια χώρα χάνονται πίσω από βίντεο, δώρα και πειράματα με την υπομονή των πολιτών.
Στις δημοκρατίες το σύστημα δεν είναι μια αφηρημένη σκιά. Είναι θεσμοί, διαδικασίες, νόμοι, ελευθεροτυπία, λογοδοσία. Όποιος λέει ότι τα απορρίπτει οφείλει να πει τι μένει όρθιο και πώς εγγυάται τα δικαιώματα όλων. Διαφορετικά, δεν μιλάμε για αντίσταση αλλά για ευκολία που ανοίγει δρόμους σε αυθαιρεσία. Η ιστορία είναι γεμάτη από περιόδους όπου το «κάτω όλα» κατέληξε να γίνει «πάνω ένας».
Υπάρχουν απλά κριτήρια για να ξεχωρίζουμε την ουσία από το περιτύλιγμα. Σοβαρή πολιτική πρόταση σημαίνει καθαρές θέσεις για την οικονομία, την παιδεία, την ασφάλεια, το κράτος δικαίου. Σημαίνει κόστος και πηγές χρηματοδότησης, όχι μαγικές λύσεις. Σημαίνει διαφάνεια για τα έσοδα μιας καμπάνιας και εσωτερικές διαδικασίες που σέβονται τα μέλη, όχι κόμματα μίας χρήσης. Σημαίνει στάση απέναντι στις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας, που δεν αλλάζει ανάλογα με τον αλγόριθμο. Πάνω από όλα σημαίνει σεβασμό στην αλήθεια, ακόμη κι όταν δεν χαϊδεύει αυτιά.
Η κοινωνία δεν χρειάζεται επαναστάτες του Σαββατοκύριακου. Χρειάζεται ανθρώπους που θα πουν την αλήθεια για τα δύσκολα, που θα αναμετρηθούν με τη δυσφορία χωρίς να την εκμεταλλευτούν, που θα επιδιώξουν αλλαγές μέσα από τη δημοκρατική οδό με καθαρά μέσα. Πολιτική τόλμη δεν είναι να θολώνεις τα νερά για να κερδίσεις κλικ. Είναι να καταθέτεις λύσεις και να τις υποστηρίζεις με επιμονή.
Οι πολίτες οφείλουν να ρωτούν πριν χειροκροτήσουν, να ζητούν τεκμήριο πριν δώσουν ψήφο, να τιμούν την αμφιβολία όταν αυτή υπηρετεί την αλήθεια. Η δημοκρατία μας αντέχει την κριτική και τις ανατροπές. Δεν αντέχει την εξαπάτηση ντυμένη με το άσπρο ένδυμα της αθωότητας. Όσοι υπόσχονται να γκρεμίσουν το σύστημα για να μας σώσουν οφείλουν πρώτα να αποδείξουν ότι ξέρουν να χτίζουν.