Αλληλέγγυα  η ΕΕ δίνει προκαταβολή €2,3 εκατ. για τις πυρκαγιές του καλοκαιριού – Ικανοποίηση στη Λευκωσία – Η προϊστορία των αιτήσεων: Πόσες απορρίφθηκαν και γιατί

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στέκεται και εμπράκτως αλληλέγγυα προς την Κύπρο για τις καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου Ιουλίου, αποφασίζοντας την καταβολή προκαταβολής ύψος €2,3 εκατομμυρίων. Η αίτηση υποβλήθηκε στις 14 Οκτωβρίου, εντός του προβλεπόμενου χρονικού πλαισίου. Ικανοποιημένη η Λευκωσία από την απόφαση σύμφωνα με την Μαριλένα Ραουνά. Η Κύπρος είχε λάβει συνεισφορά από το Ταμείο Αλληλεγγύης μόνο δύο φορές στο παρελθόν, ενώ δεν στην πυρκαγιά του 2021 η αίτηση απορρίφθηκε.
Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Επιτροπής για την Περιφερειακή Πολιτική, Ραφαέλε Φίττο με ανάρτησή του στο «Χ» ανακοίνωσε την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να «καταβάλει προκαταβολή €2,3 εκ. από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλληλεγγύης για να βοηθήσει την ανάκαμψη της Κύπρου από τις πυρκαγιές του Ιουλίου σε Λεμεσό και Πάφο». Όπως ανέφερε ο Ρ. Φίττο «η υποστήριξη καλύπτει επιχειρήσεις έκτακτης ανάγκης, υποδομές, στέγαση και αποκατάσταση».
Έμπρακτη η στήριξη η Επιτροπής, λέει η Ραουνά
Η υφυπουργός για Ευρωπαϊκά Θέματα, Μαριλένα Ραουνά, σε δήλωσή της σημειώνει πως η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης «στηρίζει έμπρακτα την Κυπριακή Δημοκρατία μετουσιώνοντας την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη σε πράξη».
Υπενθυμίζει ότι η αίτηση στο Ταμείο Αλληλεγγύης υποβλήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2025, με βάση τις πρόνοιες Κανονισμού και η έγκρισή της «αποτελεί σαφή επιβεβαίωση ότι οι ενέργειες της Κυβέρνησης ήταν άμεσες, τεκμηριωμένες και εντός των προβλεπόμενων ευρωπαϊκών διαδικασιών».
Η υφυπουργός αναφέρει εξάλλου ότι από την πρώτη στιγμή μετά τις πυρκαγιές στη Λεμεσό και την Πάφο ενεργοποιήθηκε ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός, ώστε οι πληγέντες να τύχουν άμεσης ουσιαστικής βοήθειας και στήριξης και να ξεκινήσει χωρίς καθυστέρηση η αποκατάσταση των ζημιών και η καταβολή των αποζημιώσεων.
Παράλληλα, προσθέτει, προωθήθηκαν σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού που διέπει το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ, όλες οι απαιτούμενες διαδικασίες για την ευρωπαϊκή στήριξη, μια σύνθετη εργασία που απαιτεί τεκμηριωμένα δεδομένα και υψηλό βαθμό συντονισμού μεταξύ αρμόδιων Αρχών και ευρωπαϊκών θεσμών.
Τα βήματα που ακολουθήθηκαν μετά τις πυρκαγιές
- Στις 24 Ιουλίου 2025, πραγματοποιήθηκε η πρώτη τηλεφωνική επικοινωνία της Μ. Ραουνά με το γραφείο της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Ανάπτυξης, ώστε να καθοριστούν οι πρώτες ενέργειες και οι διαδικασίες για την υποβολή του αιτήματος.
- Στις 30 Ιουλίου 2025, το Υπουργικό Συμβούλιο ανέθεσε στη Μ. Ραουνά επισήμως τον πολιτικό συντονισμό και όρισε συγκεκριμένα σημεία επαφής σε κάθε Υπουργείο για τον χειρισμό της αίτησης.
- Ακολούθησε στις 4 Αυγούστου 2025 η πρώτη συντονιστική συνάντηση με όλες τις αρμόδιες αρχές, ενώ στις 7 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη με την DG REGIO για καθοδήγηση και διευκρινίσεις επί της διαδικασίας.
- Η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας υπέβαλε στις 14 Οκτωβρίου 2025, αίτημα στο Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUSF) για καταβολή οικονομικής αποζημίωσης λόγω των εκτεταμένων επιπτώσεων της ξηρασίας, των ακραίων θερμοκρασιών και των καταστροφικών πυρκαγιών που έπληξαν την επαρχία Λεμεσού τον Ιούλιο 2025, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2012/2002.
Τι προβλέπει ο κανονισμός για την αίτηση
Ο Κανονισμός προβλέπει ότι αίτηση μπορεί να υποβληθεί εντός 12 εβδομάδων από την ημερομηνία του καταστροφικού γεγονότος (23/07-15/10/2025).
Το όριο (threshold), επιλεξιμότητας, όπως καθορίζεται από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για το αίτημα του 2025 για την Κύπρο υπολογίστηκε βάσει του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) του 2023 (0,06% του ΑΕΕ 2023: €28.341.000.000) και ανέρχεται σε €170.046.000. Το όριο αυτό είναι σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με εκείνο που ίσχυε για την αίτηση του 2016 (0,06% του ΑΕΕ 2014: €16.902.000.000), το οποίο ανερχόταν σε €101.412.000, γεγονός που αντανακλά τη βελτιωμένη οικονομική κατάσταση της χώρας.
- Η αίτηση θα εξεταστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντός 6 εβδομάδων, κατά πόσον το αίτημα είναι αποδεκτό (εμπρόθεσμο, ύψος άμεσων ζημιών με βάσει το καθορισμένο επιλέξιμο όριο, έκταση και φύση της φυσικής ζημιάς όπως καθορίζεται από πρόνοιες κανονισμού) για πλήρη αξιολόγηση, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Κανονισμού.
- Η Κυβέρνηση αναμένεται να λάβει την επίσημη απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εντός 3-6 μηνών, από την υποβολή του αιτήματος (αναλόγως της πολυπλοκότητάς του αιτήματος και της ανάγκης για επιπρόσθετες πληροφορίες/επεξηγήσεις).
- Η τελική απόφαση για τη χορήγηση της ενίσχυσης λαμβάνεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μέσω της δημοσιονομικής διαδικασίας, με την έγκριση τροποποιητικού προϋπολογισμού. Μετά την έγκριση, τα κονδύλια καταβάλλονται σε μία δόση, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα προκαταβολής έως 25% του αιτούμενου ποσού, η οποία ζητήθηκε στο πλαίσιο του αιτήματος της Κύπρου 2025. Η συνολική διαδικασία, από την υποβολή έως την εκταμίευση, διαρκεί συνήθως 6 έως 12 μήνες.
Μόνο δύο φορές τα κατάφερε στο παρελθόν
Η Κύπρος κατάφερε να λάβει συνεισφορά από το Ταμείο Αλληλεγγύης μόνο δύο φορές στο παρελθόν, μία το 2008 για ξηρασία και μια το 2016 για πυρκαγιές/ξηρασία.
Αναλυτικά οι προηγούμενες αιτήσεις της Κύπρου στο EUSF:
1. Αίτηση Ιουνίου 2007
- Καταστροφή: Πυρκαγιές Τρόοδος – Σαϊττάς
- Ημερομηνία υποβολής: 4 Σεπτεμβρίου 2007
- Εκτιμώμενη άμεση ζημιά: €38,2 εκατ. (ήταν 48% του κατώτατου ποσού για κινητοποίηση του EUSF που για το 2007 ήταν €79,895εκ)
- Απόφαση: Απορρίφθηκε
2. Αίτηση 1η Ιουλίου 2008
- Καταστροφή: Λειψυδρία/ξηρασία
- Ημερομηνία υποβολής: 1η Ιουλίου 2008
- Εκτιμώμενη άμεση ζημιά: €176 εκατ.
- Έξοδα έκτακτης ανάγκης: €59,4 εκατ.
- Ενίσχυση από ΕΕ: €7,6 εκατ.
- Απόφαση: Εγκρίθηκε
3. Αίτηση 19ης Σεπτεμβρίου 2011
- Καταστροφή: καταστροφική έκρηξη στη ναυτική βάση στο Μαρί στις 11 Ιουλίου 2011
- Εκτιμώμενη συνολική ζημία: Οι άμεσες ζημιές εκτιμήθηκαν μεταξύ €357,19
- Απόφαση: Απορρίφθηκε, δεν πληρούνταν τα κριτήρια επιλεξιμότητας του Κανονισμού του Ταμείου γιατί οι ζημιές καλύπτοντας από ασφάλιση είτε δεν ήταν επιλέξιμες ζημιές.
4. Αίτηση 5ης Σεπτεμβρίου 2016
- Καταστροφή: Παρατεταμένη ξηρασία από Οκτώβριο 2015 και μεγάλες δασικές πυρκαγιές τον Ιούνιο 2016 (περιοχή Τροόδους).
- Εκτιμώμενη συνολική ζημία: €180,8 εκατ. (~1,78% του ΑΕΕ), υπερβαίνοντας το όριο.
- Επιλέξιμες δαπάνες: Πυρόσβεση (€46 εκατ.), έργα αποκατάστασης και προστασίας εδάφους (€2,48 εκατ.).
- Προκαταβολή: €729.876 (17 Νοεμβρίου 2016).
- Τελική επιχορήγηση: €7.298.760.
- Απόφαση: Εγκρίθηκε
5. Αίτηση Αυγούστου 2018
- Καταστροφή: Ξηρασία με επιπτώσεις στη γεωργία και τον υδροδοτικό τομέα.
- Εκτιμώμενη ζημία: €117,6 εκατ. (συμπεριλαμβανομένων προβλεπόμενων δαπανών για αφαλάτωση).
- Πρόβλημα: Οι μελλοντικές δαπάνες (π.χ. έργα αφαλάτωσης 2019) κρίθηκαν μη επιλέξιμες.
- Το καθαρό ποσό άμεσων ζημιών έπεσε κάτω από το όριο του 0,6% του ΑΕΕ.
- Η αίτηση απορρίφθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή χωρίς να προχωρήσει σε Απόφαση Χρηματοδότησης.
Αιτιολόγηση Απόρριψης του 2018
- Το EUSF δέχεται μόνο άμεσες, πραγματικές ζημίες και όχι μελλοντικές προβλέψεις.
- Οι προβλεπόμενες δαπάνες για αφαλάτωση δεν ήταν επιλέξιμες.
- Ως αποτέλεσμα, η συνολική επιλέξιμη ζημία ήταν κάτω από το όριο.
6. Αίτηση Ιουλίου 2021
- Καταστροφή: Πυρκαγιά Αρακαπάς
- Αίτηση: 7 Σεπτεμβρίου 2021
- Απόφαση: Απορρίφθηκε με την Απόφαση (ΕΕ) 2025/443, καθώς οι άμεσες ζημιές ήταν κατώτερες του ορίου ενεργοποίησης του Ταμείου.