Αεικίνητη ροή πυκνών αισθαντικών στιγμιοτύπων

Άγκαθα Κρίστι, «Έγκλημα στο Όριεντ Εξπρές» από τον ΘΟΚ σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά.
Στα μέσα του φετινού Νοεμβρίου καλωσορίσαμε την πολυαναμενόμενη παγκύπρια επίσημη πρώτη στην κεντρική σκηνή του ΘΟΚ του πασίγνωστου αστυνομικού θρίλερ της Άγκαθα Κρίστι από μιαν ομάδα δεκατριών ηθοποιών, που είχαν το προνόμιο της συμμετοχής σε ένα έργο όχι μόνο υψηλών υποκριτικών απαιτήσεων αλλά και της ανάδειξης της μνημειώδους ιστορικότητάς του μέσα από τη σκηνική μεταγραφή του εμβληματικού μυθιστορήματος.
Μια επιτυχής δραματοποίηση σε κατ’ οικονομίαν διασκευή παραστασιακής προσαρμογής από τον διαπρεπή και βραβευμένο Αμερικανό θεατρικό συγγραφέα Κεν Λούντβιχ, που μετά την ευρωπαϊκή της πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Θεάτρου του Chichester το 2022, γνώρισε εκατοντάδες διεθνείς παραγωγές σε αντίστοιχες μεταφράσεις, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής από την έμπειρη μεταφραστική γραφίδα της Ολυμπίας Σκορδίλη.
Με τελετουργική αφοσίωση ερμηνευτικής απόδοσης υποδύθηκαν τους ρόλους τους εντός επιτηδευμένων ρόλων οι προνομιούχοι επιβαίνοντες του θρυλικού εκείνου τρένου, της Ταχείας της Ανατολής και του πρώτου διηπειρωτικού σιδηροδρόμου της Ευρώπης. Δίδοντας εξ αρχής μέχρι τέλους στο κοινό τα διαπιστευτήρια της υπεύθυνης προσήλωσης στην εξατομικευμένη πειθαρχία, καθώς και της συγκροτημένης συλλογικής συνέργειας κυριολεκτικά και μεταφορικά κάτω από το αυστηρό βλέμμα τόσο του σκηνοθέτη όσο και της συνεπιβάτιδάς τους μεγάλης συγγραφέως.
Καθότι σε αυτό το θέατρο συνόλου «ηθοποιοκεντρικής σκηνοθεσίας», όπως μεταξύ άλλων ευστόχως αναφέρει στο προλογικό του σημείωμα ο Τάκης Τζαμαργιάς στο ψηφιακής μορφής πλέον πρόγραμμα της παράστασης, οι συνταξιδιώτες καλούνται να συνεργαστούν ως συναυτουργοί της επικείμενης δολοφονίας. Και τελεσφορούν στην ανυποψίαστη συνωμοτική αποστολή τους, παίζοντας «θέατρο» με άψογα συντονισμένη ομαδική προσποίηση και συγκαλύπτοντας ωσάν άγνωστοι μεταξύ τους τη συνενοχή στην εκτέλεση του προσχεδιασμένου εγκλήματος.
Όλοι συστρατευμένοι στο υπαρξιακό μεταίχμιο του φαίνεσθαι και του είναι, ανάμεσα στην αποσιώπηση της αλήθειας και την ψευδεπίγραφη φλυαρία του αυτοεμπαιγμού, στην υπέρβαση της νομοτυπικής δικαιοσύνης και την επιβολή των δικών τους κανόνων αυτοδικίας ως αδήριτη αναγκαιότητα εκδίκησης απέναντι στον κακοποιό συνταξιδιώτη λόγω της σχέσης τους με το θύμα της αδίστακτης εγκληματικότητάς του.
Ο δραματουργικός εγκιβωτισμός, από το προανάκρουσμα της πλοκής, ήτοι την αναμονή για την αναχώρηση της αμαξοστοιχίας έως την κορύφωση της ακινητοποίησής της λόγω αιφνίδιας χιονοθύελλας και την αναπάντεχη είδηση περί εντοπισμένου πτώματος σε βαγόνι της πρώτης θέσης, η πυρετώδης δράση κινήθηκε στους έντονους ρυθμούς των αλλεπάλληλων επεισοδίων.
Αποτέλεσμα της διεισδυτικής στο κείμενο μελετημένης σκηνοθεσίας και της επαρκούς πειστικής ανταπόκρισης τών υπό διττή έννοια υποκριτών-ηθοποιών. Στο επίκεντρο των ανελικτικών εναγώνιων δρώμενων και των ζωηρών διαλόγων σε αεικίνητη ροή πυκνών αισθαντικών στιγμιοτύπων, περιστοιχισμένος από τα πρόσωπα των συνεχώς εναλλασσόμενων συναντήσεων, ο διάσημος ντετέκτιβ Ηρακλής Πουαρό, τη γνώριμη φυσιογνωμική χαρακτηρολογία του οποίου ενσάρκωσε ο Νεοκλής Νεοκλέους, καταγράφοντας, θεωρώ, μιαν από τις κορυφαίες ερμηνείες της σταδιοδρομίας του. Έμφαση στο εγγενές ύφος επιτήδειας προβολής της αριστοκρατικής εκκεντρικότητας και της πνευματώδους ειρωνικής διάθεσης του μυθιστορηματικού ήρωα, της εποπτεύουσας λεπτομερειακής παρατηρητικότητας και του προκλητικά ορατού αστυνομικού του δαιμονίου σε ενεργοποίηση διαδραστικής επικοινωνίας και ηθοπλαστικής μέθεξης, καθιστώντας τους θεατές συνδρώντες και οιονεί ενόρκους μιας εξόχως διλημματικής ετυμηγορίας.
Αξίζει ακολούθως να επισημανθούν ορισμένα τινά της σκηνοθετικής προσέγγισης: Η δημιουργία κλίματος εντοπιότητας στο ξενοδοχείο της συγκέντρωσης των επιβατών στην Κωνσταντινούπολη με τη χορευτική αναπαράσταση του δερβίση, παρότι θα μπορούσε να εντείνει θεαματικότερη τη φιγούρα του στροβιλίσματός του. Από τον προϊδεασμό των οπτικο-ηχητικών εφέ της εκκίνησης του τρένου με οδηγό τον Πουαρό σε ένα διαχρονικό ταξίδι, μεταξύ αναγνωστικής μνήμης και ζωντανής θέασης, στο υπερπολυτελές βαγόνι του σαλονιού, που με περιστροφικό μηχανισμό μετατρεπόταν σε υπνοδωμάτια, η κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα πλαισιώθηκε με την αριστοτεχνική φιλοτέχνηση της σκηνογραφίας-ενδυματολογίας του Λάκη Γενεθλή, τη μουσική επένδυση του Αντρέα Κουρέτα και τους φαντασμαγορικούς φωτισμούς του Γιώργου Κουκουμά.
Προπάντων, όμως, επιτονίστηκε στην παρουσία των πλούσιων επιβατών με τη μιμική προφορά του τόπων προέλευσής τους, όπως, πλην του Βέλγου Πουαρό, της Αμερικανίδας Έλεν Χάμπαρντ με την κωμικότητα της θορυβώδους εύθυμης χήρας των πολλών συζύγων και της εξόριστης Ρωσίδας πριγκίπισσας Ντραγκομίροφ με το επιβλητικό μεγαλείο της παλαιικής αυταρχικότητας, που επιδέξια υποδύθηκαν αντιστοίχως η Κοραλία Καράντη και η Αννίτα Σαντοριναίου.
Ενδεικτικοί επίσης της καλής διανομής και οι άλλοι γυναικείοι και αντρικοί ρόλοι με εμφανισιακά κριτήρια και όρους απόδοσης, που ενσάρκωσαν οι ηθοποιοί μας του θρυλικού Όριεντ Εξπρές. Επιτελεστικοί από το κλειστοφοβικό κουπέ, στο ρομαντικό μπαλκόνι της ερωτικής περίπτυξης πάνω από το περίτεχνο κιγκλίδωμα, μέχρι τις κατ’ ιδίαν ανακρίσεις της ανατρεπτικής κατάρριψης των άλλοθι και έως την κλινάμαξα της στυγερής δολοφονίας με τις πολλαπλές κατ’ επανάληψη μαχαιριές που είδαμε σε κινηματογράφηση.
Αυτά και πολλά άλλα με τις συστάσεις μιας καλοστημένης θεαματικής παράστασης από τους αξιέπαινους συντελεστές της.