Ένα σκάνδαλο διαφθοράς τεραστίων διαστάσεων συγκλονίζει το ΝΑΤΟ

Της ειδικής μας συνεργάτιδας Μαρίας Δεναξά
Το ΝΑΤΟ υποψιάζεται απάτες και ατασθαλίες, όπως κι ότι οι υπάλληλοί του πούλησαν εμπιστευτικές πληροφορίες στη βιομηχανία όπλων, κερδίζοντας έως και 2 εκατομμύρια ευρώ ο καθένας. Το FBI, η Υπηρεσία Ποινικών Ερευνών του Αμερικανικού Υπουργείου Άμυνας (DCIS) και η Υπηρεσία Εγκληματολογικών Ερευνών του Πολεμικού Ναυτικού (NCIS) έχουν ενημερωθεί και διεξάγουν έρευνες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Τον Φεβρουάριο και τον Απρίλιο του 2025 δύο αμερικανικά δικαστήρια απήγγειλαν κατηγορίες κατά των Ελλήνων Μανούσου Μπαϊλάκη και Ιωάννη Γελασάκη, οι οποίοι είχαν θέσεις ευθύνης σε εταιρεία που παρείχε υπηρεσίες σε πολεμικά πλοία. Συγκεκριμένα, οι δύο Έλληνες εργάζονταν για ρουμανικό όμιλο που είχε συμβόλαια με το αμερικανικό και βρετανικό πολεμικό ναυτικό.
Δύο άλλοι ειδικοί στον τομέα των εξοπλισμών συνελήφθησαν και τέθηκαν υπό κράτηση τον Μάιο, όμως τον Ιούλιο το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ (DoJ) εγκατέλειψε αιφνιδίως όλες τις κατηγορίες και ήρε τα εντάλματα σύλληψης.
Στην Ευρώπη, οι έρευνες συνεχίζονται. Στο Βέλγιο, ένας πρώην ειδικός σε θέματα αποστρατιωτικοποίησης του NSPA παραμένει υπό κράτηση, ενώ οι πιθανοί συνεργοί του έχουν επίσης συλληφθεί. Άλλες έρευνες και συλλήψεις πραγματοποιήθηκαν στις Κάτω Χώρες.
Η υπόθεση άρχισε να ξετυλίγεται σταδιακά μεταξύ 2023 και 2025, μετά από διασυνοριακές έρευνες και εσωτερικές διαρροές στον οργανισμό, που εδρεύει στο Κάπελεν του Λουξεμβούργου.
Το 2023 η υπεύθυνη υπηρεσία για τις συμβάσεις εξοπλισμού της Συμμαχίας δημιούργησε εσωτερικό τμήμα ελέγχου, ύστερα από συγκεκριμένες προειδοποιήσεις ατασθαλιών σε υποθέσεις με αναθέσεις για την εξαγορά στρατιωτικού υλικού.
Διαφθορά συνδεδεμένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία
Τα δισεκατομμύρια που διοχετεύονται σχεδόν καθημερινά από την Ευρωπαϊκή Ένωση στην Ουκρανία, όπως κι εκείνα που προορίζονται για τον επανεξοπλισμό της Γηραιάς Ηπείρου, φαίνεται πως είχαν μπει στο στόχαστρο των υπαλλήλων του NSPA.
Δημοσιογράφοι από το Βέλγιο και την Ολλανδία εντόπισαν ανωμαλίες στις συμβάσεις αγοράς πυρομαχικών, ελικοπτέρων και καυσίμων την περίοδο 2021-2025.
Οι έρευνές τους αποκάλυψαν ότι στελέχη του οργανισμού παρέδωσαν εμπιστευτικές πληροφορίες σε αμυντικές εταιρείες, βοηθώντας τες να αποκτήσουν συμβόλαια παρακάμπτοντας τον θεμιτό ανταγωνισμό, με αντάλλαγμα δωροδοκίες δεκάδων χιλιάδων ευρώ. Τα χρήματα αυτά ενδέχεται να ξεπλύθηκαν μέσω συμβουλευτικών εταιρειών που ιδρύθηκαν γι’ αυτόν τον σκοπό.
Εκτός από την εμπλοκή των δύο Ελλήνων, του Μπαϊλάκη και του Γελασάκη, στους οποίους απαγγέλθηκαν κατηγορίες από την αμερικανική δικαιοσύνη, τον Μάιο του 2025 η επιχείρηση «Clean Hands» («Καθαρά Χέρια») κινητοποίησε τη βελγική δικαιοσύνη, το Eurojust (τον οργανισμό για τη Δικαστική Συνεργασία σε Ποινικές Υποθέσεις), το FBI και τις αρχές του Λουξεμβούργου.
Με αίτημα της ομοσπονδιακής εισαγγελίας του Βελγίου άρθηκε η υπηρεσιακή ασυλία τριών υπαλλήλων που θεωρούνταν ύποπτοι.
Τρεις Βέλγοι πολίτες, ανάμεσά τους κι ένας 60χρονος ειδικός στα πυρομαχικά, συνελήφθησαν επειδή ίδρυσαν εταιρείες-«βιτρίνες» που χρησιμοποιούνταν για τη διοχέτευση παράνομων πληρωμών. Οι πρώτες ανακρίσεις και έρευνες επιβεβαίωσαν την ύπαρξη ευρύτερου δικτύου που περιλάμβανε πρώην στελέχη και υπεργολάβους του Οργανισμού Υποστήριξης και Προμηθειών του ΝΑΤΟ.
Το Eurojust αποκάλυψε ότι η έρευνα επεκτάθηκε στην Ολλανδία και την Ισπανία για υποθέσεις διαφθοράς και ξεπλύματος χρήματος, σχετιζόμενες με αγορές στρατιωτικού εξοπλισμού για το ουκρανικό πολεμικό μέτωπο.
Στο πλαίσιο των ερευνών, ένας πρώην αξιωματούχος του ολλανδικού Υπουργείου Άμυνας, υπεύθυνος για «διεθνείς συμβάσεις προμηθειών», συνελήφθη στο Ρότερνταμ για δωροδοκία που σχετίζεται με συμβόλαια του ΝΑΤΟ.
Σε ανακοίνωσή τους οι εισαγγελείς ανέφεραν ότι υποψιάζονται πως ο άνδρας «έλαβε δωροδοκίες το 2023 σχετικά με την ανάθεση συμβολαίων προμηθειών, σε συνεργασία με άλλα άτομα, εν μέρει εκτός της Ολλανδίας».
Συνελήφθησαν επίσης δύο ακόμη ύποπτοι που δεν ήταν δημόσιοι υπάλληλοι. Δεν δόθηκαν περαιτέρω λεπτομέρειες.
Μεταξύ των συλληφθέντων τον Μάιο ήταν και ο Σκοτ Γουίλασον, ένας Αμερικανός πρώην στρατιωτικός, 53 ετών, και πρώην υπάλληλος του NSPA, ο οποίος στη συνέχεια εργάστηκε ως σύμβουλος άμυνας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, συνελήφθη στην Ελβετία στις 13 Μαΐου από την Αστυνομία και κατηγορείται ότι διέρρευσε εμπιστευτικές πληροφορίες σε εταιρείες προκειμένου να κερδίσουν συμβόλαια για πυρομαχικά και drones.
Στους υπόπτους συγκαταλέγονται δύο ακόμη υπάλληλοι των Υπουργείων Άμυνας του Βελγίου και της Ολλανδίας, ο διευθυντής τουρκικής εταιρείας παραγωγής πυρομαχικών και φυσικά οι δύο Έλληνες στους οποίους ήδη η αμερικανική δικαιοσύνη έχει απαγγείλει κατηγορίες.
Σύμφωνα με τις τελευταίες αποκαλύψεις του ευρωπαϊκού δημοσιογραφικού κονσόρτσιουμ, η υπόθεση παραμένει ενεργή και διερευνώνται τρεις ξεχωριστές υποθέσεις:
•Οι συμβάσεις αγοράς όπλων, όπως πυρομαχικών και drones, τα οποία έχουν καταστεί καθοριστικός παράγοντας στον πόλεμο της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας.
•Οι στρατιωτικές δαπάνες καυσίμων.
•Οι μίζες που διοχετεύονταν μέσω ιδιωτικών συμβουλευτικών γραφείων.
Η σοβαρότερη κρίση στην ιστορία του ΝΑΤΟ
Τα ποσά που έχουν «χαθεί» ανέρχονται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ. Η υπόθεση, που τελεί υπό δικαστική διερεύνηση, έχει βυθίσει το ΝΑΤΟ στη σοβαρότερη κρίση της πρόσφατης ιστορίας του, πλήττοντας την αξιοπιστία της εσωτερικής του διαχείρισης και της αμυντικής του συνεργασίας σε μια περίοδο πρωτοφανούς αύξησης των στρατιωτικών δαπανών.
Το ΝΑΤΟ αντέδρασε στις αποκαλύψεις δηλώνοντας ότι «δεν αποδέχεται καμία μορφή απάτης ή διαφθοράς», αποφεύγοντας ωστόσο να σχολιάσει περαιτέρω «για να μην παρεμβαίνει στις εν εξελίξει έρευνες».
Εκπρόσωπος της Συμμαχίας δήλωσε στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (DPA) ότι το ΝΑΤΟ συνεργάζεται στενά με τις Αρχές επιβολής του νόμου για να εξασφαλιστεί ο καταλογισμός ευθυνών στους υπαίτιους.
Στο ίδιο μήκος και παλαιότερες δηλώσεις του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, που είχε τονίσει πως «επιθυμία είναι οι έρευνες να φτάσουν στην καρδιά του προβλήματος».
Ο οργανισμός διαχειρίζεται εξοπλιστικά προγράμματα δισεκατομμυρίων ευρώ
Για την ώρα δεν έχουν δοθεί ακόμη στοιχεία για το μέγεθος της ζημιάς ή το ποσό των δωροδοκιών. Παραμένει επίσης ασαφές ποιες εταιρείες οπλικών συστημάτων ενδέχεται να επωφελήθηκαν από τις πληροφορίες.
Οι Αρχές υποψιάζονται ότι υπάλληλοι της υπηρεσίας ενδέχεται να διέρρευσαν πάρα πολλές απόρρητες πληροφορίες σε εταιρείες της αμυντικής βιομηχανίας.
Οι πιθανές αξιόποινες πράξεις περιλαμβάνουν συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, ενεργητική και παθητική διαφθορά, καθώς και ξέπλυμα χρήματος.
{ΚΕΙΜΕΝΟ_ΜΑΥΡΟ}Ο ρόλος του NSPA{ΚΕΙΜΕΝΟ_ΜΑΥΡΟ}
Η NSPA βοηθά τα 32 κράτη-μέλη της μεγαλύτερης αμυντικής συμμαχίας του κόσμου, καθώς και τους εταίρους τους, να αγοράζουν αμυντικό εξοπλισμό και άλλα συστήματα ασφαλείας και υποστήριξης. Ο οργανισμός πραγματοποιεί τακτικά αγορές οπλικών συστημάτων και πυρομαχικών αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ.
Αναλυτές στις Βρυξέλλες υπογραμμίζουν ότι το σκάνδαλο NSPA πλήττει καίρια την αξιοπιστία της ίδιας της Συμμαχίας, τη στιγμή που επιχειρεί να επανασυγκροτήσει την ευρωπαϊκή βιομηχανική της βάση πάνω στον αμυντικό τομέα και να επιταχύνει τις διαδικασίες εξοπλισμού.
Στο παρασκήνιο, αξιωματούχοι της Συμμαχίας παραδέχονται ότι η εσωτερική έρευνα που ξεκίνησε το 2023 είχε αρχικά περιοριστεί σε «περιπτώσεις διοικητικής αμέλειας». Μόνο μετά τις πρώτες απαγγελίες κατηγοριών στην άλλη άκρη του Ατλαντικού και τις πρώτες συλλήψεις στο Βέλγιο και την Ολλανδία οι έρευνες έλαβαν πολιτική διάσταση.
Εάν οι κατηγορίες επιβεβαιωθούν, οι συνέπειες δεν θα περιοριστούν στους επιμέρους εμπλεκόμενους. Όπως σχολίασε πρόσφατα Ευρωπαίος διπλωμάτης: «Η μεγαλύτερη απειλή για τη συνοχή της Συμμαχίας δεν είναι η Μόσχα, αλλά η διαφθορά μέσα στα ίδια της τα θεμέλια».