Τα μυστικά της Σομαλιλάνδης: Πώς η αναγνώριση από το Ισραήλ ανατρέπει τα δεδομένα και γιατί ανησυχεί ο Ερντογάν

Σε νέο γεωπολιτικό πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ της Τουρκίας και του Ισραήλ αναδεικνύεται το Κέρας της Αφρικής, με περιφερειακές δυνάμεις να στοιχίζονται σταδιακά πίσω από τις δύο πλευρές. Καταλύτης των εξελίξεων αποτελεί η κίνηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου να προχωρήσει στην αναγνώριση της Σομαλιλάνδης ως ανεξάρτητου κράτους.
Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης έρχεται σε μια στιγμή που πυκνώνουν οι πληροφορίες ότι ορισμένες κινήσεις στην περιοχή γίνονται με την ανοχή, αν όχι και την καθοδήγηση, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τα οποία επιδιώκουν να διατηρήσουν έναν ισχυρό περιφερειακό ρόλο, ο οποίος συχνά έρχεται σε αντίθεση όχι μόνο με τις επιδιώξεις της Τουρκίας, αλλά και με εκείνες των γειτόνων τους, της Σαουδικής Αραβίας.
Πριν από την αναγνώριση της Σομαλιλάνδης, ήδη τα ΗΑΕ έχουν επενδύσει μεγάλα ποσά στην αποσχισθείσα περιοχή της Σομαλίας, διατηρούν στρατιωτική βάση στη στρατηγικής σημασίας για την είσοδο στην Ερυθρά Θάλασσα πόλη Μπερμπέρα, ενώ έχουν επενδύσει και στον ορυκτό πλούτο της περιοχής.
Η Σομαλιλάνδη, πριν λίγους μήνες, βρέθηκε και πάλι στην επικαιρότητα, καθώς προσέφερε λιμενικές διευκολύνσεις στην Αιθιοπία, παραχωρώντας μια μεγάλη έκταση στο λιμάνι Μπερμπέρα, το οποίο θα αποτελεί πλέον τη μοναδική διέξοδο στη θάλασσα της Αιθιοπίας, που μετά την απόσχιση και τα εδαφικά κέρδη της Ερυθραίας είχε μείνει περίκλειστη χώρα.
Η Σομαλιλάνδη έχει κρίσιμη στρατηγική θέση στην είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας, απέναντι από την Υεμένη, όπου ήδη διεξάγεται ένας ακόμη ανοιχτός πόλεμος στις περιοχές που δεν ελέγχουν οι Χούθι, μεταξύ των δυνάμεων που υποστηρίζονται αφενός από τα ΗΑΕ και αφετέρου από τη Σαουδική Αραβία.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν μεγάλη βάση στο Τζιμπουτί, το οποίο όμως, μην θέλοντας να εμπλακούν με τους Χούθι, δεν έχουν επιτρέψει να χρησιμοποιηθεί για τη διεξαγωγή πληγμάτων εναντίον τους από τις αμερικανικές δυνάμεις.
Το Ισραήλ, με την απόφαση για αναγνώριση της Σομαλιλάνδης, ουσιαστικά «βάζει πόδι» στον Κόλπο του Άντεν, στην είσοδο της πιο κρίσιμης θαλάσσιας οδού στον κόσμο, δημιουργώντας ένα σοβαρό ρήγμα στον ισλαμικό και αραβικό κόσμο και ένα προγεφύρωμα απέναντι σε άλλες περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, η οποία ήδη έχει σημαντική παρουσία στη Σομαλία, με τη λειτουργία μεγάλης στρατιωτικής βάσης, αλλά και με την εξασφάλιση συμφωνιών για έρευνες στην ΑΟΖ της χώρας.
Το Ισραήλ, βάζοντας «πόδι» στη Σομαλιλάνδη, αποκτά «μάτι» στις κινήσεις του Ιράν στην περιοχή, εξισορροπεί τον έλεγχο της Ερυθράς Θάλασσας από την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία και αποκτά πλέον σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για τυχόν απειλές προερχόμενες από τον Κόλπο του Άντεν και την Ερυθρά Θάλασσα. Κυρίως, όμως, δημιουργεί ένα ισχυρό ανάχωμα στην τουρκική διείσδυση στην κρίσιμη αυτή περιοχή, αλλά και στην Κεντρική Αφρική, μέσω της παρουσίας της Τουρκίας στη Σομαλία.
Από την πρώτη στιγμή υπήρξε, με πρωτοβουλία της Τουρκίας και της Αιγύπτου, αποδοκιμασία της αναγνώρισης της Σομαλιλάνδης, την οποία συνυπέγραψε και το Τζιμπουτί, ενώ εναντίον της πρωτοβουλίας του Ισραήλ τάχθηκαν και άλλες γειτονικές αφρικανικές χώρες, αλλά και ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας. Παρά το γεγονός ότι το 2023 η Τουρκία είχε πανηγυρίσει τη «μεσολάβησή» της μεταξύ της Σομαλίας και της Αιθιοπίας, η Αντίς Αμπέμπα έχει αποφύγει μέχρι στιγμής να λάβει θέση, κάτι που ερμηνεύεται ως αποτέλεσμα κάποιας συνεννόησης με το Ισραήλ, προκειμένου να διατηρηθούν οι λιμενικές και άλλου είδους παραχωρήσεις της Σομαλιλάνδης προς την Αιθιοπία, αλλά και να υπάρξει συνεργασία και στον αμυντικό τομέα.
Η Αίγυπτος, δεν επιθυμεί μία ακόμη εστία έντασης στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας, η οποία θα πλήξει περαιτέρω τα έσοδα από τη Διώρυγα του Σουέζ και θέλει να αποτρέψει μια ευθεία παρέμβαση του Ισραήλ σε αραβικές υποθέσεις, αντιδρά και λόγω της διαμάχης της με την Αιθιοπία για το Μεγάλο Φράγμα της Αιθιοπικής Αναγέννησης (GERD) στον Γαλάζιο Νείλο, το οποίο απειλεί να ρίξει τόσο την Αίγυπτο όσο και το Σουδάν στο φάσμα της λειψυδρίας. Και δεν θα ηθελε να δει το Ισραήλ να βρίσκεται ξαφνικά σύμμαχος της Αιθιοπίας ανατρέποντας ισορροπίες στην κρίσιμη αυτή περιοχή.
Η Σαουδική Αραβία αποδοκίμασε και αυτή την κίνηση του Ισραήλ, αποφεύγοντας όμως να συνταχθεί πλήρως με τις άλλες χώρες, εκδίδοντας δικη της ανακοίνωση.
Με την ανακοίνωση της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας της Σομαλιλάνδης, η χώρα αυτή υπήρξε η πρώτη αραβική χώρα όπου πραγματοποιήθηκαν μαζικές διαδηλώσεις και εκδηλώσεις υπέρ του Ισραήλ, με τα 3,5 εκατομμύρια των κατοίκων της να εκδηλώνουν την ευγνωμοσύνη τους προς τη χώρα που «βγάζει» την πατρίδα τους από τη διεθνή απομόνωση μετά το 1991. Συγχρόνως, ο Νετανιάχου θεωρεί ότι με την κίνησή του αυτή διευρύνει τον χάρτη των χωρών που ενσωματώνονται στις Συμφωνίες του Αβραάμ.
Αν και στο Τελ Αβίβ υπήρχαν ελπίδες ότι θα πιεστεί και η αμερικανική πλευρά να ακολουθήσει, ο πρόεδρος Τραμπ εμφανίστηκε ιδιαίτερα διστακτικός, λέγοντας ότι δεν θα αναγνωρίσει προς το παρόν τη χώρα αυτή, για την οποία μάλιστα αναφέρθηκε αρκετά δηκτικά, αναρωτώμενος ποιος γνωρίζει ποια είναι η Σομαλιλάνδη.
Στην Τουρκία υπήρξε για μία ακόμη φορά υστερία, καθώς διαπιστώνεται ότι η μάχη επιρροής στη ευρύτερη περιοχή δεν θα είναι χωρίς αντίπαλο. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, θεωρητικός της εξωτερικής πολιτικής του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ και συγγραφέας του «Στρατηγικού Βάθους», δήλωσε χαρακτηριστικά, αποτυπώνοντας τις αγωνίες της Άγκυρας: «Με κάθε κίνηση, το Ισραήλ επιχειρεί να εγκαθιδρύσει μια ηγεμονική τάξη που εκτείνεται από την Κασπία μέχρι το Άντεν, από την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τον Κόλπο. Αυτή η εξέλιξη αποκαλύπτει επίσης ξεκάθαρα ότι οι λεγόμενες Συμφωνίες του Αβραάμ είναι, στον πυρήνα τους, ένα ιμπεριαλιστικό σχέδιο που στοχεύει στον περαιτέρω κατακερματισμό του ισλαμικού κόσμου και της Αφρικής σε όλο και μικρότερα κομμάτια. Όλες οι χώρες και οι ηγέτες που δεν θα δράσουν εναντίον αυτού θα φέρουν σοβαρή ιστορική ευθύνη…».
Η Τουρκία παρακολουθεί εξαιρετικά ανήσυχη αυτόν τον περιφερειακό ανταγωνισμό με το Ισραήλ, αλλά και τα μηνύματα που στέλνουν τα ΗΑΕ.
Η τριμερής συνάντηση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ θεωρήθηκε ότι αποτελεί το πρώτο βήμα για μια «συμμαχία περικύκλωσης» της Τουρκίας, ενώ στην ίδια λογική εντάσσονται η θερμή υποδοχή του ηγέτη των ΗΑΕ Μοχάμαντ μπιν Ζαγιέντ στη Λευκωσία, η συνεργασία Ισραήλ–ΗΑΕ στο Σουδάν, οι παρεμβάσεις του Ισραήλ στη Συρία και ο ρόλος των ΗΑΕ στη Λιβύη.
Βεβαίως, οι έντονες αντιδράσεις της Τουρκίας για την παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της Σομαλίας μέσω της αναγνώρισης της Σομαλιλάνδης αναδεικνύουν τη μεγάλη αντίφαση και υποκρισία, καθώς η Τουρκία είναι η μόνη χώρα που έχει αναγνωρίσει ένα κατοχικό καθεστώς, αυτό του ψευδοκράτους στην Κύπρο, και πιέζει ασφυκτικά, έχοντας θέσει ως βασική προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής της την διεθνή αναγνώριση του.